Ετικέτα: ΑΠΟΨΗ

 

Γράφει ο Άκης Καρατζογιάννης

 

Ο εσμός των πατριδόπληκτων «ισλαμοφάγων» που επιτέθηκε μαζικά στο προηγούμενο άρθρο μου υπέρ της πρότασης αδελφοποίησης του Μεσολογγίου με πόλη της Παλαιστίνης, όσο κι αν προσπάθησε ν’ αυτομεγεθυνθεί μέσα στον βολικό μικρόκοσμο των προφίλ του Facebook (απέλπιδα εκτονώνοντας τα βαθιά του συμπλέγματα κατωτερότητας), διαψεύστηκε πανηγυρικά από την ίδια την πραγματικότητα της τοπικής μας κοινωνίας. Οι λάβροι σταυροφόροι του πληκτρολογίου αποδείχθηκαν όχι μόνο πνευματικά πια αλλά και αριθμητικά ελάχιστοι, ασήμαντοι: στη μεγάλη εκδήλωση αλληλεγγύης στην Παλαιστίνη την προηγούμενη εβδομάδα παρευρέθηκε πάρα πολύς κόσμος, δίνοντας έμπρακτα την αποστομωτική του απάντηση, συνυπογράφοντας περήφανα το αίτημα.

 

Πρέπει εδώ να θυμίσω πως δεν είν’ η πρώτη φορά στον τόπο μας που οι ακροδεξιοί δημιουργούν ψευδείς εντυπώσεις. Το ίδιο συνέβη πριν από περίπου μια πενταετία, όταν το Μεσολόγγι φιλοξενούσε αρκετούς (κυρίως) Σομαλούς πρόσφυγες. Την περίοδο εκείνη διάφορα αστοιχείωτα, μισαλλόδοξα υποκείμενα αγόρευαν πύρινα στο Facebook εναντίον των «λαθρομεταναστών», των «μαύρων», των «μουσουλμάνων», που ήρθαν «φυτευτοί» να μας «κλέψουν», «βιάσουν», «σκοτώσουν» και να «αλλοιώσουν τον πολιτισμό μας» (ρητορική που πυροδοτούσε και σιγοντάριζε με ψευδείς ειδήσεις ένα ακροδεξιό τοπικό μέσο ενημέρωσης). Στην πραγματικότητα, ωστόσο, το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας μας είχε αγκαλιάσει έμπρακτα τους κατατρεγμένους. Οι αλληλέγγυοι λοιπόν ήταν εκείνοι που έκαναν αισθητή τη φυσική τους παρουσία στην πόλη μας – όχι οι φασίστες.

 

Όσοι, τώρα, παρακολουθούσαν τότε τα τεκταινόμενα από μακριά, ενδεχομένως ν’ αποκόμισαν την αναληθέστατη εντύπωση πως το Μεσολόγγι τήρησε εχθρική στάση απέναντι στους πρόσφυγες που φιλοξενούσε. Αντίστοιχα, σήμερα, διαβάζοντας κανείς αναρτήσεις και σχόλια στο Facebook, εύλογα –μα εντελώς εσφαλμένα– θα υπέθετε πως οι Μεσολογγίτες δεν έχουν καμία διάθεση να στηρίξουν τον αγώνα των Παλαιστινίων. Γι’ αυτό και θέλω να ξεκαθαρίσω το τοπίο, ώστε να μη δημιουργούνται τέτοιες ψευδαισθήσεις ούτε στους λεγόμενους προοδευτικούς ανθρώπους, πως είμαστε μια χούφτα, ούτε στους ακροδεξιούς, πως είναι πλειονότητα. Δεν είναι. Τουλάχιστον όχι στον πραγματικό κόσμο – στο ίντερνετ, πιθανόν. (Όπως και στις κάλπες.)

 

Όποιος έχει ασχοληθεί έστω κι επιδερμικά με το φαινόμενο του φασισμού, ξέρει, σε γενικές γραμμές, την ψυχοσύνθεση των οπαδών του: άνθρωποι βαθύτατα συμπλεγματικοί, καταπιεσμένοι, δειλοί, μικρόνοοες και μικροπρεπείς, θεωρούν την κοινωνική ανισότητα και την οικονομική εκμετάλλευση των ευάλωτων ως φυσική τάξη των πραγμάτων, γι’ αυτό κι έχουν ανάγκη έναν ηγέτη, καθοδηγητή (τσοπάνη)· όσο εύκολα και μαζοχιστικά ταπεινώνονται στον ισχυρό, άλλο τόσο εύκολα και σαδιστικά ταπεινώνουν τον αδύναμο όταν τους δοθεί η ευκαιρία. Τα κοινωνικά δίκτυα, λοιπόν, για τους ακροδεξιούς, αποτελούν ένα ασφαλές μέρος αφενός εκτόνωσης συμπλεγμάτων, αφετέρου εξεύρεσης –κι εν συνεχεία αποθέωσης– ηγετών, όπου φουσκώνουν σαν γουρουνόψαρα που θέλουν να τρομάξουν τον εχθρό.

 

Η παρουσία κι η δυναμική των πολλών επίδοξων ηγεμονίσκων της Ακροδεξιάς στο διαδίκτυο είναι δυσανάλογα μεγάλη σε σχέση με την πραγματική τους απήχηση. (Το αυθαίρετο μπαλαντέρ αντεπιχείρημα της απανταχού Δεξιάς περί δήθεν «σιωπηλής πλειοψηφίας», φυσικά, δεν μας αφορά.) Ενώ τα βίντεο κι οι δημοσιεύσεις τους συγκεντρώνουν δεκάδες χιλιάδες προβολές, αντιδράσεις και υμνητικά σχόλια, οι –σπανιότατες– φυσικές εκδηλώσεις τους αποτυγχάνουν οικτρά, μην καταφέρνοντας να βγάλουν ούτε το εν χιλιοστό των οπαδών τους απ’ το θάλπος των ιντερνετικών τους καβουκιών. Η άρχουσα ελίτ επενδύει μεγάλα χρηματικά ποσά στη διαδικτυακή (και όχι μόνο, βέβαια) προώθηση της ακροδεξιάς ατζέντας (ασχέτως αν παράλληλα υποστηρίζει και χρηματοδοτεί καμπάνιες «συμπερίληψης» κ.ο.κ.), όμως αυτό δεν έχει σταθεί αρκετό για να σχηματιστεί ένας ισχυρός ακροδεξιός πυρήνας (τουλάχιστον όχι στην Ελλάδα· τουλάχιστον όχι μέχρι στιγμής). Η Αριστερά κι οι αναρχικοί, αντίθετα, γεμίζουνε πλατείες, πάρκα, γήπεδα, πανεπιστήμια χωρίς την αντίστοιχη έντονη διαδικτυακή παρουσία.

 

Εύκολα, κατόπιν τούτου, συνάγουμε το συμπέρασμα πως το διαδικτυακό αποτύπωμα ενός πολιτικού χώρου δεν ταυτίζεται με το πραγματικό. Αλλά μήπως θα πρέπει να προεκτείνουμε το συμπέρασμα ορίζοντας τη διαδικτυακή πολιτική δράση ως αντιστρόφως ανάλογη της πραγματικής; Όπου βλέπεις πολλά like, κράτα μικρό καλάθι, για να παραφράσουμε την παροιμία. Φαίνεται πως τα like και τα ιντερνετικά σχόλια λειτουργούν ως βαλβίδα εκτόνωσης της όποιας μαχητικότητας, καθώς επίσης, εξίσου συχνά, ως άλλοθι μιας ανύπαρκτης μαχητικότητας – εξ ου και η συστηματική τους κατάχρηση από τους –εξ ορισμού δειλούς– φασίστες. Οι αριστεροί κι οι αναρχικοί επιλέγουν ακόμα ως το καθαυτό πεδίο αγώνων τους τον «έξω κόσμο», υστερώντας αναγκαία στον διαδικτυακό.

 

Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με τις εκλογές. Η Ακροδεξιά (όπως γενικότερα η Δεξιά, εν πολλοίς) κατατροπώνει την Αριστερά στις εκλογικές διαμάχες για δύο βασικούς λόγους: Πρώτον, ο τυπικός ακροδεξιός –με τη χαρακτηριστική του αφέλεια και τον υπνωτισμό που έχει υποστεί– αντιλαμβάνεται την ψήφο ως το πανίσχυρο, ιερό του όπλο ενάντια στο «σύστημα», το μοναδικό δε όπλο που πρέπει να του επιτρέπεται να διαθέτει· το θεωρεί φυσικό να ζητείται η «γνώμη» του μόνο μία φορά ανά τετραετία. Δεύτερον, ψηφίζει ακόμα κι αν κανένα απ’ τα υποψήφια κόμματα δεν τον εκφράζει – είναι υποχρέωσή του να διαλέξει κάποιο (σε μια ζωή που αποτελεί μια ατελείωτη σειρά συμβιβασμών, προστίθεται ακόμα ένας). Οι αριστεροί, τώρα, συχνά αρνούνται να μετριάσουν τις προσδοκίες τους και να υποχωρήσουν ιδεολογικά μπροστά στην κάλπη. (Για να μην αναφέρουμε τον κατακερματισμό της αριστεράς σε δεκάδες κόμματα λόγω αποκλίσεων σε λεπτές ιδεολογικές αποχρώσεις.) Δεν περιμένουν, εξάλλου, τις εκλογές (εδώ συμπεριλαμβάνονται κι οι αναρχικοί κατ’ εξοχήν) για να υψώσουν τη φωνή τους: διεκδικούν –πρέπει να διεκδικούν– καθημερινά, μες απ’ τις συνελεύσεις, τα σωματεία, τις απεργίες, τις καταλήψεις, τις διαδηλώσεις.

 

Πολλοί αγωνιστές των δρόμων, της δημοσιογραφίας, των χώρων εργασίας απαξιώνουν την εκλογική διαδικασία. Η κύρια χρησιμότητά της, άλλωστε, είναι να νομιμοποιεί τη μαζική χειραγώγηση που ασκείται από την άρχουσα ελίτ προς εξυπηρέτηση των συμφερόντων της (κι όποιος ψηφίζει νομιμοποιεί αυτή την εξαπατητική διαδικασία). Οι ακροδεξιοί αποτελούν τα κατ’ εξοχήν θύματα αυτής της προπαγάνδας ήδη έχοντας επιλέξει την Ακροδεξιά, μια ιδεολογία υπέρ των ανισοτήτων και της εκμετάλλευσης του αδύναμου, ενάντια στα ίδια τους τα συμφέροντα – με μόνο αντάλλαγμα, ουσιαστικά, ένα πουκάμισο αδειανό: το «εθνικό φρόνημα».

 

Καταλήγοντας, ούτε το διαδίκτυο ούτε τα εκλογικά αποτελέσματα αντανακλούν την κοινωνική πραγματικότητα – δεν μπορούν, εκ των πραγμάτων, να την αντανακλάσουν. Δημιουργούν απλώς μια εντύπωση τόσο ψευδή όσο και βολική: οι λεγόμενοι προοδευτικοί παραπείθονται πως αποτελούν ευάλωτη (οριακά απειλούμενη) μειονότητα, ώστε αρχίζουνε σιγά-σιγά να κρύβουν την πολιτική τους ταυτότητα αμυνόμενοι, αφήνοντας το πεδίο ελεύθερο στα –λίγα, στην πραγματικότητα, κι αδύναμα– γουρουνόψαρα της Ακροδεξιάς, εγκληματικά ενθαρρύνοντάς τα να πολλαπλασιαστούν.

 

Είναι ευθύνη μας –όσων θέλουμε να λεγόμαστε προοδευτικοί– να τους φράξουμε το δρόμο. Και πρώτιστο καθήκον μας σ’ αυτή την καθημερινή μάχη είναι να μην αποκρύπτουμε την ταυτότητά μας, να την προβάλλουμε περήφανα και να την υπερασπιζόμαστε γενναία.

 

Την προηγούμενη εβδομάδα, εδώ στο Μεσολόγγι, αποδείξαμε πως υπάρχουμε πολλοί άνθρωποι, πως είμαστε περισσότεροι οι άνθρωποι απ’ τους φασίστες. Και μπορούμε –και οφείλουμε– να γίνουμε ακόμα περισσότεροι. Αρκεί να μην υποκύπτουμε στους μικρούς συμβιβασμούς της καθημερινότητας ενάντια στον εαυτό μας. Δεν φτάνει να μην είμαστε φασίστες – χρειάζεται και να μην είμαστε μικροαστοί για να είμαστε άνθρωποι.

Μια περίεργη –αν όχι ζοφερή– κατάσταση διαμορφώνεται τον τελευταίο καιρό στο Μεσολόγγι, με φόντο την έναρξη ή τον σχεδιασμό σημαντικών έργων υποδομής και ανάπτυξης.

Αντί η τοπική κοινωνία να συσπειρώνεται γύρω από την ανάγκη βελτίωσης της καθημερινότητας και την αξιοποίηση κάθε διαθέσιμου πόρου, φαίνεται πως ορισμένοι προτιμούν να στήνουν εμπόδια… στο όνομα της πολιτικής αντιπαράθεσης.

Αιχμές, υπαινιγμοί και ακόμη και ανοιχτές επιθέσεις μέσα από «φιλικά» διαδικτυακά κανάλια – άλλοτε ανώνυμα, άλλοτε με σαφή πολιτική χροιά – διαμορφώνουν ένα τοξικό τοπίο γύρω από κρίσιμες πρωτοβουλίες της δημοτικής αρχής, αλλά και ευρύτερων θεσμικών συνεργασιών.

Αντί για δημιουργικό διάλογο ή ουσιαστική κριτική, παρατηρείται μια περίεργη εμμονή στην ακύρωση ή την υπονόμευση, λες και ο στόχος είναι να μην προχωρήσει τίποτα, μόνο και μόνο για να μην πιστωθεί η πρόοδος στην εκτελεστική εξουσία.

Το αποτέλεσμα; Η πόλη βαλτώνει, όχι από έλλειψη σχεδίων ή πόρων, αλλά από την πολιτική βούληση κάποιων να μετατρέψουν κάθε έργο σε αρένα προσωπικής επιβεβαίωσης. Και όλα αυτά, την ώρα που η Ιερή Πόλη οδεύει προς μια ιστορική επέτειο που απαιτεί ενότητα, όραμα και πράξεις – όχι στείρα αντιπαράθεση.

Αξίζει να σημειωθεί ότι δεν πρόκειται για φαινόμενο τωρινό. Παρόμοιες αντιδράσεις έχουν καταγραφεί επανειλημμένα στο παρελθόν: το 2001 το δημοτικό συμβούλιο είχε απορρίψει την παραχώρηση του Ξενοκράτειου στο ΤΕΙ, το 2009 υπήρξαν σφοδρές αντιδράσεις για την ανακαίνιση του Παλιού Νοσοκομείου, ενώ το 2019 ακυρώθηκε η κατασκευή του κολυμβητηρίου, παρά το γεγονός ότι οι πόροι ήταν εξασφαλισμένοι.

Η πόλη, με άλλα λόγια, έχει μάθει να βλέπει τη μικροπολιτική να υπερισχύει της προόδου.

ΥΓ: Το 2002, όταν το ΤΕΙ Μεσολογγίου μεσουρανούσε με περίπου 4.000 φοιτητές, η πόλη αντί να επικεντρωθεί στη διασφάλιση της βιωσιμότητάς του –μέσω προσλήψεων εκπαιδευτικού προσωπικού, φοιτητικής μέριμνας, δημιουργίας ασφαλών δρόμων σύνδεσης με το κέντρο της πόλης και ανακατασκευής των υφιστάμενων οδικών υποδομών– στράφηκε σε αιτήματα για νέες πανεπιστημιακές σχολές.

Την ίδια στιγμή, υπήρχε διασφαλισμένη χρηματοδότηση για την ανακαίνιση του Ξενοκράτειου, που θα μπορούσε να λειτουργήσει ως διοίκηση, βιβλιοθήκη και χώρος φοιτητικών δραστηριοτήτων, αλλά και αυτή η ευκαιρία χάθηκε.

Σήμερα, και μετά τις μεταρρυθμίσεις που ακολούθησαν και που βρήκαν “ευάλωτο” το ίδρυμα, οι φοιτητές στο Μεσολόγγι είναι ελάχιστοι σε σχέση με τότε, γεγονός που αντικατοπτρίζει την απώλεια σημαντικών δυνατοτήτων για την πόλη.

 

Του Κώστα Σακαρέλου

 

Πρόσφατα, ο Δήμος της Ιερής Πόλης Μεσολογγίου, με ομόφωνη απόφαση του Δημοτικού του Συμβουλίου, ενέκρινε την ανέγερση Μνημείου  Πεσόντων Αμπλιανιτών της Εξόδου, στον ιστορικό Κήπο των Ηρώων. 

Αρχικά, ως ενεργός πολίτης, οφείλω να συγχαρώ δημόσια την Επιτροπή Πρωτοβουλίας για την Ανάδειξη της Ιστορίας της Άμπλιανης, για τις προσπάθειες που κάνει, προκειμένου να κρατήσει ζωντανή την ιστορική μνήμη, τιμώντας κι ευγνωμονώντας τους προγόνους της Αμπλιανίτες, οι οποίοι προσέφεραν τη ζωή τους στον αγώνα τους για την πίστη, την ελευθερία και την ανεξαρτησία της πατρίδας.

Επιτρέψτε μου, όμως, ταυτόχρονα, να καταθέσω και τον προβληματισμό μου: Ανάμεσα στους Εξοδίτες ήταν άνθρωποι από διάφορα χωριά και πόλεις της Αιτωλοακαρνανίας, αγωνιστές από πάρα πολλά χωριά και πόλεις της Ελλάδας. Αναφέρω, για παράδειγμα, πως, σύμφωνα με τα γραφόμενα των ιστορικών ερευνητών Κώστα Ζήση, Αλεξάνδρου Χουλιαρά, Δημητρίου Μαριόλη και Αθανασίου Γιαννακόπουλου, πήραν μέρος σε διάφορες μάχες που έγιναν στο Μεσολόγγι 84 αγωνιστές από το Κρίκελλο Ευρυτανίας. Ειδικότερα:

 

• Ο Κρικελλιώτης αγωνιστής Ιωάννης Καλτσάς, στη διάρκεια της πολιορκίας, ήταν στη Φρουρά του Μεσολογγίου, υπό τις οδηγίες του Νικολού Κοντογιάννη. Τη βραδιά της Εξόδου πληγώθηκε βαριά στο στήθος και μετά από δυο μήνες πέθανε.
• Ο Γεώργιος Κρέτσης, στη διάρκεια της πολιορκίας του Μεσολογγίου πληγώθηκε, στο δεξί πόδι, ο δε Γεώργιος Μακρής, κατά την Έξοδο, πληγώθηκε στον τράχηλο. Παρόμοια τύχη είχαν και οι συγχωριανοί τους Γεώργιος Μάνθος, Δημήτριος Μοσχούτας, Ντούμας Μαργαρίτης, Παναγιώτης Πανάκης και Χουλιαράς ή Χουλιάρας Κωνσταντίνος.
• Ακόμα, ο Παστρωμάς ή Παστρομάς Αθανάσιος, στη διάρκεια της πολιορκίας, ήταν στη Φρουρά του Μεσολογγίου, υπό τις οδηγίες του Κίτσου Τζαβέλα. Κατά την έξοδο πληγώθηκε στον τράχηλο και μόλις που γλίτωσε τον θάνατο.
• Ο Γεώργιος Πέτρου πολέμησε στο Κεφαλόβρυσο Ανατολικού και συμμετείχε στην πολιορκία του Μεσολογγίου.
• Οι Γεώργιος Πλούμπης και Ιωάννης Σπάθας ή Σπαθάς, στη διάρκεια της πολιορκίας, ήταν στη Φρουρά του Μεσολογγίου με τον Κίτσο Τζαβέλα και αγωνίστηκαν μέχρι την Έξοδο.
• Ο Αθανάσιος Τρούζος του Γεωργίου, τη βραδιά της Εξόδου, αιχμαλωτίστηκε, μαζί με την αδελφή του Τασία, και, έκτοτε, χάθηκαν τα ίχνη τους.
• Ο Δημήτριος Τρούζος του Γεωργίου έπεσε μαχόμενος κατά την Έξοδο.

 

• Ο Γεώργιος Τρούζος ήταν στην πρώτη πολιορκία του Μεσολογγίου, υπό τις οδηγίες του Γεωργίου Καραϊσκάκη. Στη διάρκεια της δεύτερης πολιορκίας, ανήκε στη δύναμη της Φρουράς, υπό τις οδηγίες του Κίτσου Τζαβέλα, μέχρι την Έξοδο. Μετά την Έξοδο, ακολούθησε τον Γεώργιο Καραϊσκάκη και πολέμησε στην Αράχωβα, στον Πειραιά και στην Αθήνα.
• Τέλος, Ο Νικόλαος Φαρασλής του Κων/νου, επικεφαλής 50 στρατιωτών, μαζί με τα αδέλφια του, πολέμησε σ’ όλες τις μάχες και στην πολιορκία του Μεσολογγίου, όπου έπεσε μαχόμενος απ’ έξω, υπό τις διαταγές του Γεωργίου Καραϊσκάκη.

Επιλέγοντας, ενδεικτικά, από την Ονομαστική Κατάσταση των Γαλατιανών, που αγωνίστηκαν για τη λευτεριά και την ανεξαρτησία της πατρίδας, η οποία στηρίζεται – ως επί το πλείστον – στα γραφόμενα των ιστορικών ερευνητών Νικολάου Κολόμβα, Γεωργίου Τσατσάνη, Κώστα Πετρονικολού και Δημητρίου Αλεξανδρή, σημειώνω πως:

• Ο Αθανάσιος Αλεξόπουλος, ως μπουλουξής, πολέμησε γενναία, υπό τις οδηγίες του Δημητρίου Μακρή, σε διάφορες μάχες, όπως στο Βραχώρι, στο Ζαπάντι, στο Κομπότι, στο Πέτα, στο Κρυονέρι, στο Κεφαλόβρυσο Ανατολικού και στις τρεις πολιορκίες του Μεσολογγίου. Ο ίδιος έπεσε μαχόμενος κατά την Έξοδο της Φρουράς. Μάλιστα, τη βραδιά της Εξόδου χάθηκαν και όλα τα μέλη της οικογένειάς του, καθώς και ο αδερφός του Γεώργιος Αλεξόπουλος.
• Ο Γεώργιος Βαλανδρέας ή Βαλαντώνης έλαβε μέρος, υπό τις οδηγίες του Δημητρίου Μακρή, στις πολιορκίες του Βραχωρίου, του Ζαπαντιού και του Μεσολογγίου. Κατά την Έξοδο, ο ίδιος διασώθηκε, όμως όλη η οικογένειά του, αποτελούμενη από εννέα άτομα, των οποίων τα ονόματα δεν γνωρίζουμε, χάθηκε, εκτός από τη μητέρα του, η οποία αιχμαλωτίστηκε και απελευθερώθηκε ύστερα από πολλά χρόνια.
• Ο Βαλανδρέας ή Βαλαντώνης (αγνώστου ονόματος), υπό τις οδηγίες του Δημητρίου Μακρή, παραβρέθηκε στις πολιορκίες του Βραχωρίου, του Ζαπαντιού και του Μεσολογγίου και έπεσε, ηρωικά μαχόμενος, κατά την Έξοδο της Φρουράς.
• Τέσσερις γιοι του Γεωργίου Βαλανδρέα ή Βαλαντώνη, αγνώστων ονομάτων, κάτω από τις οδηγίες του Δημητρίου Μακρή, πολέμησαν στις πολιορκίες του Βραχωρίου, του Ζαπαντιού και του Μεσολογγίου κι έπεσαν, ηρωικά μαχόμενοι, κατά την Έξοδο της Φρουράς.
• Ο Μακρυκώστας ή Κλαμπανιστής Αθανάσιος έπεσε μαχόμενος κατά την Έξοδο, ενώ ο Μακρυκώστας ή Κλαμπανιστής Κώστας, ως μπουλουκτσής, επικεφαλής 15 – 20 στρατιωτών, προσέφερε τις υπηρεσίες του στον Ιερό Αγώνα του 1821, υπό τις οδηγίες του Δημητρίου Μακρή. Συμμετείχε σε διάφορες μάχες, όπως στο Βραχώρι, στο Ζαπάντι, στο Πέτα, στην Πλάκα, στη Βόνιτσα, στο Κεφαλόβρυσο, στο Λεσίνι, στο Αιτωλικό, στη Ναύπακτο, στον Πλάτανο κ.α.. Επιπλέον, συμμετείχε στις τρεις πολιορκίες του Μεσολογγίου. Τη νύχτα της δραματικής και πολυδάκρυτης Εξόδου, ο ίδιος διασώθηκε πλην όμως η σύζυγός του, ο γιος και η κόρη του αιχμαλωτίστηκαν κι ως το 1846 ήταν παντελώς άγνωστη η τύχη τους. Στον φάκελό του υπάρχει η πληροφορία ότι πολλοί συγγενείς σκοτώθηκαν κατά την Έξοδο. Δεν αναφέρονται όμως τα ονόματά τους.
• Τρεις θυγατέρες του Μακρυκώστα ή Κλαμπανιστή Νικολάου αιχμαλωτίστηκαν κατά την Έξοδο της Φρουράς. Αργότερα, απελευθερώθηκαν. Συνυπέγραψαν από το Ναύπλιο τις από 22 Ιουλίου 1827 και 4 Μαρτίου 1828 αναφορές, ζητώντας “τα προς ζωοτροφίαν” τους.
• Κατά την Έξοδο της Φρουράς έπεσε και ο Μαλακάσας Αθανάσιος, ο οποίος, για τις πράξεις του, στις 3/5/1839, τιμήθηκε με το Σιδηρούν Αριστείον Ανδρείας.
• Τέλος, η Πανώρια Μαλακασοπούλα και η ανήλικη κόρη της, αιχμαλωτίστηκαν κατά την Έξοδο της Φρουράς και μεταφέρθηκαν στην Αλεξάνδρεια, απ’ όπου τον Ιούνιο του 1830 απελευθερώθηκαν και έφτασαν στο Ναύπλιο.

Μετά από όλα αυτά, ανακύπτουν, εύλογα θαρρώ, τα εξής ερωτήματα: Τι θα γίνει αν οι απόγονοι όλων των αγωνιστών καταθέσουν αίτημα δημιουργίας Μνημείου μέσα στον Κήπο των Ηρώων;

Θα ικανοποιηθεί το αίτημά τους; Και αν η απάντηση είναι θετική, πόσο φρόνιμη και υλοποιήσιμη θα είναι, σε συνδυασμό με την απαιτούμενη έκταση και την αισθητική του χώρου;

Μήπως δεν πρέπει να υλοποιηθεί άμεσα η απόφαση; Μήπως πρέπει να αναζητήσουμε και να βρούμε την πλέον ενδεδειγμένη λύση;

 

Του  Γεωργίου  Κομζιά,  εκπαιδευτικού,  ερευνητή  και  συγγραφέα

 

Η  τοπική  μας  παράδοση  δεν  είναι  απλή  υπόθεση  αναπαράστασης·  είναι  μνήμη  ζώσα,  γραμμένη  με  τον  ιδρώτα  και  το  αίμα  των  προγόνων  μας,  με  τους  αγώνες  και  τις  χαρές  της  κοινότητας.  Κάθε  πανηγύρι,  πέρα  από  την  ψυχαγωγία,  αποτελεί  φορέα  συλλογικής  μνήμης,  ένα  σημείο  αναφοράς  που  συνδέει  τις  γενιές  και  μεταδίδει  αξίες.

Πρόσφατα,  όμως,  σε  εκδήλωση  που  οργανώθηκε  με  καλή  –υποτίθεται–  πρόθεση,  η  ιστορική  διάσταση  του  πανηγυριού  παρουσιάστηκε  με  στρεβλώσεις,  παραλείψεις  και  ανακρίβειες.  Δεν  πρόκειται  για  μια  «ασήμαντη  λεπτομέρεια».  Όταν  η  ιστορία  παραχαράσσεται  ή  απλουστεύεται,  χάνει  την  αλήθεια  της  και  μαζί  κινδυνεύει  να  χαθεί  και  η  βαθύτερη  σημασία  της  παράδοσής  μας.

Το  πανηγύρι  της  Αγι’ – Αγάθης  δεν  γεννήθηκε  ως  ένα  απλό  γλέντι.  Συνδέεται  με  την  πίστη,  με  τα  ήθη  και  με  τις  ιστορικές  συγκυρίες  του  τόπου.  Οι  πομπές,  τα  τραγούδια,  οι  χοροί,  οι  μνήμες  αγώνων  και  θυσιών,  οι  μυστικές  τελετουργίες  των  παλιών  χρόνων,  όλα  αυτά  δεν  μπορούν  να  παραβλέπονται  ούτε  να  «προσαρμόζονται»  στις  ανάγκες  μιας  παράστασης  ή  μιας  ευκαιριακής  αφήγησης.

 

Το  πανηγύρι  της  Αγί’ –  Αγάθης:  μια  ιδιαίτερη  μνήμη  του  τόπου

Το  πανηγύρι  της  Αγι’ –  Αγάθης  δεν  φέρει  τον  συνηθισμένο  θρησκευτικό  ή  εμπορικό  χαρακτήρα  που  συναντά  κανείς  σε  άλλα  τοπικά  δρώμενα.  Η  ξεχωριστή  λαογραφική  του  φυσιογνωμία  συνοδεύεται  από  μια  σπουδαία  ιστορική  και  χρονολογική  σημασία.  Τελείται  στις  23  Αυγούστου,  ημέρα  αφιερωμένη  στα  Εννιάμερα  της  Παναγίας,  γεγονός  που  γεννά  ευλόγως  το  ερώτημα:  γιατί  το  πανηγύρι  γίνεται  με  τόση  λαμπρότητα  την  ημέρα  αυτή,  φέρει  το  όνομα  της  Αγίας  Αγάθης  και  συνδέεται  με  το  ομώνυμο  ξωκλήσι;

Μία  πρώτη  εξήγηση  δίνει  ο  Νικόλαος  Σπυρόπουλος  (1958,  σσ.  217–218),  ο  οποίος  υποστηρίζει  ότι  το  πανηγύρι  έχει  τις  ρίζες  του  σε  παλαιότερη  γιορτή  που  τελούνταν  στη  θέση  «Ψηλή  Παναγιά»  στις  23  Αυγούστου,  όταν  εόρταζε  εκεί  το  ομώνυμο  βυζαντινό  μοναστήρι.  Το  πανηγύρι  εκείνο,  γνωστό  ως  «Πανηγύρι  της  Ψηλής  Παναγιάς»,  συνδέθηκε  με  τα  γεγονότα  του  1824,  όταν,  σύμφωνα  με  τον  ίδιο,  συγκεντρώθηκαν  εκεί  οι  οπλαρχηγοί  της  Βορειοδυτικής  Ελλάδας,  ύστερα  από  πρόσκληση  του  Αλέξανδρου  Μαυροκορδάτου,  για  να  αναζητήσουν  τρόπους  περιορισμού  της  εμφύλιας  διαμάχης.

Μια  δεύτερη  εκδοχή  παρουσιάζει  ο  Ανδρέας  Δημητρίου  (1929,  σ.  36),  ο  οποίος  τοποθετεί  την  απαρχή  του  πανηγυριού  μετά  την  πτώση  του  Ντολμά,  το  1826.  Τότε,  τα  γυναικόπαιδα  που  εγκατέλειψαν  το  Αιτωλικό  τη  νύχτα  της  28ης  Φεβρουαρίου  προς  την  1η  Μαρτίου  αιχμαλωτίστηκαν  στην  προσπάθειά  τους  να  καταφύγουν  στη  Ψηλή  Παναγιά.  Η  τραγική  αυτή  μνήμη,  κατά  τον  Δημητρίου,  άφησε  ανεξίτηλο  αποτύπωμα  στην  τοπική  συνείδηση  και  συνδέθηκε  με  την  καθιέρωση  του  πανηγυριού.

Σύμφωνα  όμως  με  τον  Αιτωλικιώτη  Χρήστο  Ι.  Καρβέλη  ή  Πατέα  (Κομζιάς,  σ.σ.  54–55),  το  1835,  επί  δημαρχίας  Κουρκουμέλη,  το  Αιτωλικό  θέσπισε  αναμνηστικές  γιορτές  αρματωμένων  στη  μνήμη  των  πεσόντων  της  Επανάστασης.  Οι  γιορτές  αυτές  πραγματοποιούνταν  σε  συγκεκριμένα  σημεία  που  συνδέθηκαν  με  σπουδαία  γεγονότα  του  Αγώνα  –  στη  Φοινικιά,  στον  Άγιο  Νικόλαο  Κούντουρο,  στον  Άγιο  Αθανάσιο  –  και  φαίνεται  πως  τελούνταν  ανήμερα  της  εορτής  του  κάθε  Αγίου,  ημέρα  δηλαδή  του  πανηγυριού.  Αποτέλεσαν  ξεχωριστά  πανηγύρια  με  ιστορικό  και  θρησκευτικό  χαρακτήρα,  τα  οποία  συνέβαλαν  στη  διαμόρφωση  της  συλλογικής  μνήμης  και  ενίσχυσαν  το  κύρος  της  τοπικής  παράδοσης.

Μετά  την  Απελευθέρωση,  όταν  η  ζωή  βρήκε  ξανά  τον  ρυθμό  της,  οι  κάτοικοι  ανηφόρισαν  στο  ερειπωμένο  μοναστήρι  της  Ψηλής  Παναγιάς  για  να  πανηγυρίσουν.  Στα  μέσα  περίπου  της  δεκαετίας  του  1830,  με  την  ανέγερση  του  ξωκλησιού  της  Αγίας  Αγάθης  σε  πιο  προσιτό  σημείο,  με  άνεση  χώρου  για  τις  μεγάλες  συγκεντρώσεις,  η  πρώτη  ονομασία  ξεχάστηκε.  Έτσι,  το  πανηγύρι  μεταφέρθηκε,  ανανεώθηκε  και  «βαπτίστηκε»  εκ  νέου:  από  «Πανηγύρι  της  Ψηλής  Παναγιάς»  έγινε  το  γνωστό  σε  όλους  «Πανηγύρι  της  Αγι’ –  Αγάθης».

Σήμερα,  η  γιορτή  αυτή  δεν  αποτελεί  απλώς  μια  λαϊκή  πανήγυρη,  αλλά  ένα  ζωντανό  μνημείο  ιστορικής  συνέχειας·  μια  γέφυρα  που  συνδέει  τον  τόπο  με  την  παράδοσή  του  και  τους  ανθρώπους  με  τη  συλλογική  τους  μνήμη.

Τα  πανηγύρια  των  αρματωμένων

Το  πανηγύρι  της  Αγίας  Αγάθης  εντάσσεται  σε  έναν  ευρύτερο  κύκλο  εθιμικών  τελετουργιών  που  είναι  γνωστά  ως  πανηγύρια  των  αρματωμένων.  Τα  πανηγύρια  αυτά,  λόγω  της  ιδιότυπης  συμμετοχής  των  πανηγυριστών,  έχουν  πολυσύνθετου  χαρακτήρα:  ιστορικό,  θρησκευτικό,  κοινωνικό  και  συμβολικό  μαζί  και  με  την  αρχή  τους  βασισμένη  στην  ανάμνηση  κάποιου  εθνικού  γεγονότος  τοπικής  ή  γενικότερης  σημασίας.  Κάποια  σημαντικά  γεγονότα  εθνικού  περιεχομένου  της  εποχής  του  Αιτωλικού  κλεφταρματολισμού,  συνταιριασμένα  με  κάποιο  επίκαιρο  θρησκευτικό,  έμειναν  βαθιά  χαραγμένα  στη  μνήμη  των  όσων  επέζησαν  από  εκείνον  τον  μεγαλειώδη  αγώνα  για  την  αποτίναξη  του  τουρκικού  ζυγού  και,  όταν  αργότερα  κέρδισαν  τη  λευτεριά  τους,  το  πρώτο  τους  μέλημα  ήταν  να  τιμήσουν  και  να  πανηγυρίσουν  τα  γεγονότα  εκείνα  ως  τοπικές  εθνικές  γιορτές.

Τα  μεγαλύτερα  από  τα  παραπάνω  πανηγύρια,  τα  οποία  αποτελούν  και  τους  κεντρικούς  πυρήνες  όλων  των  άλλων,  είναι  αυτά  της  του  Αη  –  Συμιού  και  Αγι’  –  Αγάθης.  Σημεία  αναφοράς  αυτών  είναι  τα  μοναστήρια  της  Ψηλής  Παναγιάς  και  του  Αη  –  Συμιού,  χώροι  στους  οποίους  γινόταν  κατά  την  τουρκοκρατία  οι  συναντήσεις  των  κλεφταρματολών  του  Ζυγού.  Τα  υπόλοιπα  πανηγύρια  που  παρουσιάζουν  την  ίδια  οργανωτική  μορφή  είναι:  του  αγίου  Γεωργίου  στο  Μάστρο,  του  Αγίου  Ιωάννη  στο  Ευηνοχώρι,  της  Αγίας  Παρασκευής  στο  Νεοχώρι,  της  Αγι’  –  Αγάθης  στη  Σταμνά,  του  Αγίου  Ιωάννη  στη  Γουριά  και  των  αγίων  Ασωμάτων  στον  Άγιο  Ηλία.

 

Τα  πανηγύρια  των  αρματωμένων:  τελετουργία  και  μύηση

Το  πανηγύρι  των  αρματωμένων  διατηρούν  σταθερές,  αναλλοίωτες  εθιμικές  πρακτικές  –  το  ντύσιμο,  το  κάλεσμα,  την  ικεσία,  τους  χορούς,  την  πομπή  και  το  τελετουργικό  κλείσιμο.  Ο  τρόπος  βίωσης  και  η  δομή  του  καταδεικνύουν  τις  βαθιές  του  ρίζες  στο  αρχαίο  ελληνικό  παρελθόν.  Στον  πυρήνα  του  βρίσκεται  ο  μυητικός  χαρακτήρας.  Η  διαδικασία  ξεκινά  με  το  κάλεσμα,  που  εισάγει  τον  μυητικό  αποκλεισμό,  συνεχίζεται  με  τις  τελετουργίες  γύρω  από  την  πόλη  και  κορυφώνεται  με  την  επιστροφή  και  την  επανένταξη  του  νέου  άντρα  στο  οικογενειακό  και  κοινωνικό  του  περιβάλλον.  Η  ένδυση  και  τα  εξαρτήματα  της  φορεσιάς  λειτουργούν  ως  συμβολική  σφραγίδα  αυτής  της  μύησης.

Για  να  ερμηνεύσει  κανείς  τα  πανηγύρια  των  αρματωμένων,  οφείλει  να  ξεπεράσει  δύο  εμπόδια:  τους  αιτιολογικούς  μύθους  που  κατά  καιρούς  επινοήθηκαν  γύρω  από  τις  τελετουργίες  τους  και  την  εξέλιξη  των  δρωμένων  μέσα  στον  χρόνο.  Συχνά,  πρόχειρες  εξηγήσεις  προσέδωσαν  στα  πανηγύρια  εθνικό  ή  ιστορικό  χαρακτήρα,  επισκιάζοντας  τον  βαθύτερο  πυρήνα  τους.

Από  την  παρατήρηση  ξεχωρίζουν  δύο  βασικά  στοιχεία.  Πρώτον,  η  ιεροπρέπεια  που  τα  συνοδεύει.  Οι  παρέες  των  αρματωμένων  διατήρησαν  τον  μυστηριακό  χαρακτήρα  τους  και  δεν  εκφυλίστηκαν  σε  απλό  θέαμα.  Αυτό  επέτρεψε  τη  διάσωση  πανάρχαιων  τελετουργιών,  οι  οποίες  μας  αποκαλύπτουν  τον  πολιτισμικό  κόσμο  μιας  παλαιότερης  κοινωνίας.  Δεύτερον,  τα  πανηγύρια  διατηρούν  την  πληρότητα  μιας  ολοκληρωμένης  τελετής,  με  αρχή,  μέση  και  τέλος,  κατά  το  πρότυπο  της  αρχαίας  γιορτής:  πομπή  –  αγώνας  –  κώμος.

Κεντρικός  πυρήνας  είναι  η  μύηση.  Ο  νέος  μύστης  δέχεται  το  κάλεσμα  της  παρέας,  αποκόπτεται  από  το  οικογενειακό  περιβάλλον  και  εντάσσεται  στον  κόσμο  των  αρματωμένων.  Το  τελετουργικό  κάλεσμα,  με  συνοδεία  ζουρνάδων  σε  δίσημο  ρυθμό,  κορυφώνεται  στην  πομπή  προς  την  εκκλησία,  όπου  λαμβάνεται  η  ευλογία  και  καθαγιάζεται  ο  χώρος  με  κυκλική  περιφορά.  Ακολουθεί  η  πορεία  στους  δρόμους  της  πόλης,  πράξη  προστασίας  της  κοινότητας  από  τις  κακές  δυνάμεις.  Ο  μαγικός  κύκλος,  μια  πανάρχαια  αποτροπαϊκή  πράξη  (Charles Stewart,  2000),  οριοθετεί  το  ιερό  από  το  κοσμικό  και  ενισχύεται  με  κυκλικούς  χορούς,  αυστηρά  καθορισμένους  και  συγχρονισμένους  με  τη  μουσική.

Οι  αρματωμένοι  εμφανίζονται  ως  ένοπλος  θίασος,  όχι  πολεμικός  αλλά  λατρευτικός  (E. Fehrle).  Τα  όπλα  και  τα  ασημικά  της  φορεσιάς  λειτουργούν  αποτροπαϊκά,  ενώ  οι  χορευτικοί  βηματισμοί  σε  αργό  και  γρήγορο  ρυθμό  αποτελούν  ικεσία  και  εξευμενισμό.  Στην  ουσία  πρόκειται  για  κατάλοιπο  αρχαίων  ενόπλων  χορών,  όπως  των  Κουρητών  και  των  Κορυβάντων,  που  προστάτευαν  τη  θεότητα  στις  κρίσιμες  μεταβάσεις  του  χρόνου.

Η  χρονική  περίοδος  τέλεσης,  ιδίως  των  χειμωνιάτικων  πανηγυριών,  συμπίπτει  με  την  είσοδο  της  άνοιξης  –  την  αρχή  του  ενιαυτού  στον  αρχαίο  κόσμο.  Έτσι,  τα  πανηγύρια  των  αρματωμένων  εγγράφονται  στο  ετήσιο  λατρευτικό  ημερολόγιο  ως  δρώμενα  προστασίας,  μύησης  και  κοινωνικής  συνοχής.

Η  ουσία  τους,  λοιπόν,  δεν  βρίσκεται  στους  νεότερους  μύθους  που  τα  συνέδεσαν  με  γεγονότα  της  Τουρκοκρατίας,  αλλά  στην  διαχρονική  τελετουργία  που  επιβεβαιώνει  την  αλληλεγγύη  της  παρέας,  ανανεώνει  τους  δεσμούς  και  επιτρέπει  την  ένταξη  νέων  μελών.  Ένα  ζωντανό  απολίθωμα  μιας  πανάρχαιας  παράδοσης  που  επέζησε  ακέραιη  μέχρι  τις  μέρες  μας.

Η  αλήθεια  είναι  ότι  η  μνήμη  των  πανηγυριών  έχει  επιβιώσει  γιατί  μεταβιβάστηκε  πιστά  από  γενιά  σε  γενιά,  μέσα  από  το  στόμα  των  γερόντων,  τις  διηγήσεις,  τα  τραγούδια,  τις  μαρτυρίες.  Δεν  είναι  ιδιοκτησία  κανενός  μεμονωμένου  φορέα·  είναι  κοινό  κτήμα  της  κοινωνίας  μας.  Κι  αυτό  το  κτήμα  δεν  έχουμε  το  δικαίωμα  να  το  διαστρεβλώνουμε.

Ο  ρόλος  μας,  ως  κοινότητα,  είναι  να  το  προστατεύσουμε.  Να  το  καταγράψουμε  σωστά,  να  το  διδάξουμε  στα  παιδιά,  να  το  μεταφέρουμε  με  σεβασμό.  Μόνο  έτσι  θα  συνεχίσει  να  αναπνέει  και  στο  μέλλον,  χωρίς  να  χάσει  την  αυθεντικότητά  του.

Ας  είναι  λοιπόν  το  πρόσφατο  περιστατικό  ένα  καμπανάκι.  Γιατί  η  παράδοση  δεν  είναι  διακοσμητικό  στοιχείο·  είναι  η  ίδια  η  ψυχή  του  τόπου.  Και  η  ψυχή  δεν  επιδέχεται  εκπτώσεις.

 

 

 

 

Βιβλιογραφία

1. Stewart,   (2000).  Χρόνος,  τελετουργία  και  τελεολογία.  Αρχαιολογία  και  Τέχνες,  76(Σεπτέμβριος),  28.
2. Δημητρίου, Α.  (1929).  Το  Αιτωλικό.  [Αυτοέκδοση].
3. Κομζιάς, Γ.  (1999).  Το  πανηγύρι  της  Άγια  Αγάθης.  Αιτωλικό:  Εκδόσεις  Ασημακόπουλος.
4. Κουφός, Ι.  (1971).  Αιτωλοακαρνανική  και  ευρυτανική  εγκυκλοπαίδεια.  Αθήνα:  Ιδιωτική  έκδοση
5. Μέγας, Γ.  (2005).  Ελληνικές  γιορτές  και  έθιμα  της  λαϊκής  λατρείας  (5η  έκδ.,  σ.  175).  Αθήνα:  Εστία.  (Απόσπασμα  από    Fehrle).
6. Σπυρόπουλος, Ν.  (1958).  Το  Πανηγύρι  της  Αγι’  –  Αγάθης.  Αρχεία  Εταιρείας  Αιτωλοακαρνανικών  Σπουδών  (Τόμ.  Α΄).  Αθήνα.

 

*Γεώργιος  Κομζιάς:  Δάσκαλος,  ερευνητής  και  συνεχιστής  της  παράδοσης

Εκπαιδευτικός  Πρωτοβάθμιας  Εκπαίδευσης  (Συνταξιούχος)

gkomzias@gmail.com, τηλ.  6977356511

 

Γεννημένος  στη  Ροδαυγή  Άρτας  το  1959,  ο  Γεώργιος  Κομζιάς  μεγάλωσε  μέσα  στον  παλμό  της  ηπειρώτικης  παράδοσης.  Σπούδασε  Παιδαγωγικά  στην  Παιδαγωγική  Ακαδημία  Αλεξανδρούπολης  και  για  χρόνια  υπηρέτησε  ως  δάσκαλος  σε  δημόσια  σχολεία,  χωρίς  ποτέ  να  απομακρυνθεί  από  τον  άλλο  μεγάλο  του  έρωτα:  τον  ελληνικό  παραδοσιακό  χορό.

Από  τα  πρώτα  του  βήματα  βρέθηκε  στη  σκηνή  του  συγκροτήματος  «Δόρα  Στράτου»,  ενώ  στη  συνέχεια  δίδαξε  παραδοσιακούς  χορούς  σε  πολιτιστικούς  συλλόγους  και  μοιράστηκε  τις  γνώσεις  του  ως  εισηγητής  σε  σεμινάρια  σε  όλη  την  Ελλάδα.  Με  την  ίδια  αφοσίωση  ασχολήθηκε  και  με  τη  Λαογραφία,  καταγράφοντας  μνήμες,  δρώμενα  και  ιστορίες  του  τόπου  του.

Το  συγγραφικό  του  έργο  αποτελεί  σημαντική  παρακαταθήκη  για  την  τοπική  και  τη  γενικότερη  λαϊκή  παράδοση.  Ανάμεσα  στα  βιβλία  του  ξεχωρίζουν:  «Το  πανηγύρι  της  Αγι’  Αγάθης»  (1999),  «Το  Καγκελάρι.  Χορευτικό  δρώμενο  από  τη  Ροδαυγή  Άρτας»  (2003,  2009),  «Σαν  παραμύθια…  τα  παιχνίδια  της  αλάνας»  (2011),  το  πεντάτομο  έργο  «Η  Νησίστα»  (2018),  καθώς  και  «Το  Αρτινό  λαϊκό  χοροστάσι»  (2021).

Σήμερα,  συνεχίζει  να  υπηρετεί  με  πάθος  τον  τόπο  του  και  να  φωτίζει,  μέσα  από  την  έρευνα  και  τη  γραφή,  την  αστείρευτη  πηγή  της  λαϊκής  μας  παράδοσης.

 

 

Γράφει ο Νεκτάριος Φαρμάκης

Περιφερειάρχης Δυτικής Ελλάδας 

«Η πολιτική είναι η τέχνη του εφικτού». Η φράση αυτή, που αποδίδεται στον Ότο φον Μπίσμαρκ, συνόδευσε γενιές πολιτικών.  Στη δική μου αντίληψη όμως, η πολιτική δεν είναι «τέχνη». Είναι «άσκηση». Μία διαρκής και καθημερινή άσκηση με στόχο την επίτευξη του καλύτερου δυνατού αποτελέσματος για την κοινωνία. Μία άσκηση, που δεν κρίνεται από τις προθέσεις, αλλά από τα αποτελέσματα της και η οποία «βαθμολογείται» πάντοτε από τον μέσο και απλό πολίτη. Όχι από εκείνους που λειτουργούν ως «εξαπτέρυγα» της εκάστοτε εξουσίας, ούτε όμως και από εκείνους που μηδενίζουν κάθε τι και κάνουν αντιπολίτευση για την αντιπολίτευση.

Δυστυχώς όμως, στην εποχή μας η πολιτική συχνά – πυκνά μπαίνει κάτω από ένα «χαλί θορύβου», που ειδικά μέσω των social media, προσφέρει άπλετο χώρο στα «εξαπτέρυγα» ή στους «μηδενιστές» που με ένταση και τοξικότητα, μεταφέρουν μόνο εντυπώσεις και όχι την ουσία.

Το αποτέλεσμα είναι, η ουσία της πολιτικής να χάνεται. Η φωνή της πραγματικής κοινωνίας να μην ακούγεται. Ακόμα και τα θετικά βήματα προόδου να υποσκάπτονται διαρκώς από κάποιους, για να υπηρετηθούν έτερες – και σε κάθε περίπτωση μακριά από τα συμφέροντα της κοινωνίας – σκοπιμότητες. Έτσι όμως, είναι βέβαιο πως δεν μπορούμε να πάμε μπροστά. Δεν μπορούμε να βρούμε τον δρόμο της προόδου. Δεν μπορούμε να υπηρετήσουμε την ουσία της δημοκρατίας, που είναι ο διάλογος και η σύνθεση απόψεων. Και δεν μπορούμε να κάνουμε πολιτική, που ίσως δεν είναι η λύση όλων των προβλημάτων, αλλά σίγουρα, είναι ο δρόμος προς τη λύση.

Υπηρετώντας τα τελευταία έξι χρόνια την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας από τη θέση του Περιφερειάρχη, μπορώ να δω μία Ελλάδα που μέσα από προβλήματα και δυσκολίες, προχωράει. Και μία Δυτική Ελλάδα που, όχι σε ήρεμους και «πλούσιους» καιρούς, έχει ήδη αλλάξει, πολύ προς το καλύτερο. Και συνεχίζει να αλλάζει. Η ανεργία έχει πέσει τόσο, όσο σε κανένα άλλο σημείο της χώρας. Το ΑΕΠ αυξάνεται, τα έργα έχουν πολλαπλασιαστεί, η τοπική επιχειρηματικότητα αρχίζει να αντιλαμβάνεται τη δύναμή της και τις ανάγκες της σημερινής εποχής, γενικότερα η Δυτική Ελλάδα αποκτά σταδιακά την ισότιμη θέση που για χρόνια διεκδικούσε και αποτύγχανε. Φυσικά, δεν φτάσαμε ακόμα στον… παράδεισο. Έχουμε ακόμα σοβαρές ελλείψεις σε υποδομές, είμαστε ευάλωτοι στην κλιματική αλλαγή και τις φυσικές καταστροφές, χρειαζόμαστε τόνωση και στοχευμένη ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και της καινοτομίας, υστερούμε ακόμα σε αξιοποίηση του πρωτογενούς τομέα. Η πορεία προς τα εμπρός απαιτεί ακόμα μεγαλύτερα και πιο γρήγορα βήματα, απαιτεί δουλειά και διεκδίκηση, χωρίς ωραιοποιήσεις, αλλά και χωρίς καταστροφολογίες.

Γι’ αυτό και έχουμε ανάγκη την πραγματική πολιτική. Όχι τον «θόρυβο».

Χρειαζόμαστε τον διάλογο, τις προτάσεις και φυσικά την κριτική, που θα μας οδηγήσουν στο καλύτερο αποτέλεσμα για όλους.

Αυτό πρέπει να συμβεί τόσο σε πανελλαδικό, όσο και σε τοπικό επίπεδο. Γιατί, η ανάπτυξη της περιφερειακής Ελλάδας είναι τελικά ο μόνος δρόμος για μία ακόμα καλύτερη χώρα. Αλλά και γιατί, οφείλουμε επιτέλους να περάσουμε από την Ελλάδα του ενός «κέντρου» στην Ελλάδα των πολλών «κέντρων». Έτσι θα πετύχουμε ουσιαστική αποκέντρωση, ισότιμη και ολοκληρωμένη ανάπτυξη που επιζητούμε σε αυτή τη χώρα επί δεκαετίες. Έτσι, θα πάψουμε να βλέπουμε τα χωριά μας να ερημώνουν, τους Έλληνες να συρρικνώνονται, τόπους μεγάλων δυνατοτήτων να μένουν… άγονες γραμμές.

Ας σηκώσουμε λοιπόν το «χαλί του θορύβου»!

Ας πάψουμε να δίνουμε χώρο στην τοξικότητα και ας μην ακούμε τα συνθήματα, μόνο τα επιχειρήματα. Με σεβασμό στην αντίθετη άποψη, αλλά όχι στους αφορισμούς. Με στόχο πάντοτε τη σύνθεση και όχι… την αποσύνθεση.

Μόνο έτσι θα συνεχιστεί η δουλειά, μόνο έτσι θα πετύχει η «άσκηση».

 

«Ντρέπομαι για όσα βλέπω στην πόλη μου στο όνομα του Ολυμπιακού»

Ανοιχτή επιστολή στον Βαγγέλη Μαρινάκη

Με λόγια γεμάτα αγάπη για την ομάδα του, αλλά και πόνο για την εικόνα που παρουσιάζουν ορισμένες πόλεις –και ειδικά το Μεσολόγγι– εξαιτίας ανεξέλεγκτων φαινομένων βανδαλισμών, ο κ. Λάμπρος Γεροπάντας, 70 ετών, απευθύνει δημόσια έκκληση στον πρόεδρο της Super League και της ΠΑΕ Ολυμπιακός, κ. Βαγγέλη Μαρινάκη.

Ο κ. Γεροπάντας, διαχρονικός φίλαθλος του Ολυμπιακού, εκφράζει την περηφάνια του για τον σύλλογο και την ιστορική του διαδρομή που συμπληρώνει έναν αιώνα ζωής. Παράλληλα όμως, δηλώνει βαθιά απογοητευμένος από τη δράση συγκεκριμένων «οπαδών», οι οποίοι, στο όνομα της ομάδας, αμαυρώνουν δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους με συνθήματα και προσβλητικά λόγια.

«Θέλω να περπατάω στην πόλη μου υπερήφανος φίλαθλος του Ολυμπιακού, κι όχι απολογούμενος», αναφέρει χαρακτηριστικά, καταγγέλλοντας ότι προσόψεις ιστορικών κτιρίων, σπίτια απλών ανθρώπων και –κυρίως– σήματα οδικής κυκλοφορίας έχουν βανδαλιστεί με σπρέι και συνθήματα, σε σημείο που πλέον τίθεται θέμα ασφαλείας ανθρώπινων ζωών.

«Δεν υπάρχει πινακίδα STOP ή όριο ταχύτητας που να μην έχει καλυφθεί με συνθήματα», σημειώνει, τονίζοντας τον κίνδυνο που ελλοχεύει όταν ένας οδηγός δεν μπορεί να διαβάσει βασικές πληροφορίες για την ασφάλειά του στον δρόμο. «Και όλα αυτά, στο όνομα του Θρύλου…», αναφέρει με πίκρα.

Ο φίλαθλος από το Μεσολόγγι δεν σταματά στην καταγγελία. Καλεί τον κ. Μαρινάκη να αναλάβει πρωτοβουλία: μια καμπάνια ευαισθητοποίησης που θα αποδοκιμάζει αυτές τις πρακτικές και θα προβάλλει το πραγματικό πρόσωπο του Ολυμπιακού – ενός συλλόγου με ιστορία, ήθος και κοινωνική παρουσία. Όπως αναφέρει, «ο πρόεδρος μας, με την ευαισθησία και τον πολιτισμό που τον διακρίνει, μπορεί να σταθεί μπροστάρης σε αυτή την προσπάθεια».

Η επιστολή καταλήγει με έναν συμβολισμό: «Η πόλη μου είναι η πόλη των Ελεύθερων Πολιορκημένων και δεν ανήκει σε καμία ομάδα. Κάθε ελεύθερος άνθρωπος είναι δημότης της. Το 2026, το Μεσολόγγι θα γιορτάσει τα 200 χρόνια από την ηρωική Έξοδο.

Δεν πρέπει η εικόνα που θα αντικρίσει ο επισκέπτης να είναι αυτή που βλέπουμε σήμερα – με συνθήματα και βρισιές στις πινακίδες και στους τοίχους, στο όνομα του Ολυμπιακού και της Θύρας 7».

Ο κ. Γεροπάντας απευθύνει την επιστολή του όχι ως αντίπαλος αλλά ως φίλος και γνήσιος φίλαθλος, που δεν ζητά τίποτα περισσότερο από το να είναι περήφανος για την ομάδα του, και στον δρόμο.

Γράφει ο Γιάννης Μακρυγιάννης

 

Ας είμαστε ξεκάθαροι, ειλικρινείς και ευθείς: η Γλυκερία διάλεξε πλευρά. Όπως έχει δικαίωμα να κάνει κάθε άνθρωπος, οποιαδήποτε στιγμή, ειδικά όταν το φέρνουν οι καταστάσεις.

Απλά η Γλυκερία διάλεξε τη λάθος πλευρά. Αν το μετρήσουμε με το μέτρο της ανθρωπιάς, της αλληλεγγύης, της ευαισθησίας. Αν το μετρήσουμε στεγνά (και στυγνά) επαγγελματικά, ίσως πήγε με τη «σωστή» πλευρά, εφόσον οι αμοιβές που κέρδισε από τις εμφανίσεις στο Ισραήλ προ διμήνου, ήταν αρκετά υψηλές – αυτή ξέρει, με βάση και τα δικά της μέτρα.

Η Γλυκερία, όπως και κάθε αναγνωρίσιμος καλλιτέχνης, που απευθύνεται στο μεγάλο, πολυπληθές κοινό, γνωρίζει ότι οι πράξεις της έχουν σημασία, επιδρούν και κρίνονται. Ότι δεν είναι μόνο «τραγούδι και χορός», αλλά συνήθως κάτι πολύ περισσότερο. Όταν τραγουδούν την αγάπη, τα όνειρα, τους καημούς, τις χαρές των ανθρώπων, αγγίζουν κάτι περισσότερο από τα αυτιά οι καλλιτέχνες. Εκφράζουν πολλά περισσότερα από μία απλή διασκέδαση.

Γι’ αυτό και συνδέονται στενά και με ιδιαίτερο τρόπο με το κοινό τους, γίνονται ακόμα και σύμβολα.

Η Γλυκερία επέλεξε να πάει στο Ισραήλ για «συναυλίες», την ώρα που η κυβέρνηση Νετανιάχου με τον πιο ανήθικο στρατό του κόσμου, τον περιβόητο IDF, ο οποίος διαπράττει εγκλήματα πολέμου, δολοφονούσαν αμάχους στη Γάζα, εκτόπιζαν χιλιάδες ανθρώπους από τις εστίες τους και επέβαλαν σκληρά βασανιστήρια ακόμα και σε παιδιά, δια του λιμού, εκτελώντας την αποστολή της γενοκτονίας.

Η Γλυκερία δεν προσέφερε απλά «διασκέδαση» και «αναψυχή» σε πολίτες του Ισραήλ, πιθανόν και στρατιώτες του IDF. Προσέφερε, είτε το ήθελε, είτε όχι – μάλλον το πρώτο, όπως φροντίζει να αποδεικνύει με κάθε τρόπο – «αποδοχή», «κατανόηση», «αναγνώριση», «επιδοκιμασία» σε όσα κάνει το εγκληματικό καθεστώς του Τελ Αβίβ, με την σκληρή ακροδεξιά επιρροή.

Αδιαφόρησε για τη διεθνή κατακραυγή, τις καταδίκες από οργανισμούς, τα εντάλματα σε βάρος του Νετανιάχου.

Και αυτή η στάση της αξιολογήθηκε από το κοινό. Αξιολογήθηκε αρνητικά, διότι είναι δικαίωμα και του κοινού να κάνει τις επιλογές του. Δεν είναι πια το ίδιο «δημοφιλής», το ίδιο «αγαπητή» και «συμπαθής» όσο ήταν.

Και οι «συναυλίες» της στην Ελλάδα δεν έχουν πια την ίδια ανταπόκριση. Δεν χρειάζεται να κάνει κάποιος αναλύσεις επ’ αυτού. Το αντιλαμβάνεται βλέποντας τις διαθέσεις του ελληνικού λαού έναντι των εγκλημάτων του Νετανιάχου στη Γάζα – δεν πουλάνε όλοι σπίτι στους ισραηλινούς, ξέρετε, ούτε κάνουν δουλειές μαζί τους.

Στην απελπισία της για τη μείωση της όποιας δημοφιλίας απολάμβανε παλαιότερα, κατήγγειλε δήθεν απειλές από το κίνημα BDS (Boycott, Divestment, Sanctions – Μποϊκοτάζ, Απόσυρση Επενδύσεων, Κυρώσεις). Το οποίο BDS και τη διέψευσε και την εξέθεσε – έτσι κι αλλιώς δεν χρησιμοποιεί βία, παρά μόνο κάνει εκκλήσεις το κίνημα. Ο δε Μπάμπης Τσέρτος, που έτρεξε να υπερασπιστεί την Γλυκερία, μάλλον εκτέθηκε διπλά – εκτός κι αν έχει σκοπό να πάει κι αυτός για «συναυλίες» στο Ισραήλ.

Ευτυχώς που για κάθε Γλυκερία και Τσέρτο, υπάρχουν καλλιτέχνες όπως ο Στέλιος Ρόκκος, η Νατάσσα Μποφίλιου και άλλοι, που είναι πραγματικά στη σωστή πλευρά της ιστορίας. Και της κοινωνίας και της ανθρωπιάς.

Καλλιτέχνες που δεν γοητεύονται από τις… «επαγγελματικές προοπτικές» – δεν λέω «χρήμα» και παρεξηγηθούμε – που δίνουν οι επιλογές τύπου «συναυλίες» στο Ισραήλ εν μέσω σφαγής αμάχων.

Ο Ρόκκος τα είπε όλα με την ανάρτησή του για το σύνθημα «Free Palestine» που έγραψαν κάποια παιδιά στον τοίχο του παλιού του σχολείου και προκάλεσε την αντίδραση μίας κατοίκου, που θεώρησε «βανδαλισμό» αυτή την πράξη, λέγοντας μάλιστα ότι είναι εξαγριωμένη.

«Εγώ προσωπικά εξαγριωμένος είμαι κάθε φορά που τη βλέπω μπροστά μου! Εξαγριωμένος είμαι με αυτό που γίνεται στην Παλαιστίνη με αυτή την γενοκτονία, αυτό είναι βανδαλισμός το άλλο είναι αντίσταση αλλά πού να καταλάβει ένα φασιστάκι τι σημαίνει αντίσταση! Ήρεμα το λέω!» έγραψε ο Στέλιος Ρόκκος και τα είπε ΟΛΑ.

Απλά, κανείς δεν μπορεί να περιμένει κάτι περισσότερο, ούτε από την κυρία που εξαγριώθηκε με ένα σύνθημα σε τοίχο, ούτε από την Γλυκερία, ούτε από τον Τσέρτο.

Τόσοι είναι, αυτοί είναι…

 

Πηγή: topontiki.gr

Από τη μικρότητα του τόπου ο οποίος παλεύει
με μεγάλες ενάντιες δύναμες
θέλει έβγουν οι μεγάλες ουσίες.

Διονύσιος Σολωμός

 

Ως απόγονος Βενετών πειρατών κι έπειτα εξεγερμένων Μεσολογγιτών, σπόρος μιας γενιάς που έθρεψε με το πικρό της αίμα τους πολιορκημένους αλμυρόβαλτους το ’22, το ’25, το ’26, ανθιστάμενη –κι επιτιθέμενη αυτοκτονικά– στον κυρίαρχο (και όχι απλώς –το τονίζω– κατακτητή), νιώθω ένα επιπλέον χρέος να στέκομαι ενεργά στο πλευρό των Παλαιστινίων, καθώς και την ευθύνη να τοποθετηθώ δημόσια ως (αυτόκλητος, έστω) εκπρόσωπος των απογόνων –ιδιαίτερα σε μια τέτοια συγκυρία εθνικιστικού κορδώματος και πατριδεμπορίας εν όψει της επετείου της Εξόδου– πάνω στην πρόταση αδελφοποίησης του Μεσολογγίου με κάποια πόλη της Παλαιστίνης και κήρυξης μποϊκοτάζ στο κράτος του Ισραήλ (https://secure.avaaz.org/community_petitions/el/demotiko_sumboulio_i_p_mesologgiou_adelphopoiese_tou_demou_i_p_mesologgiou_me_demo_tes_palaistines/).

 

Πρόκειται, φυσικά, για κινήσεις συμβολικές. Κι αν ακόμα δεν ευοδωθεί, η πρόταση αποτελεί από μόνη της μια αξιόλογη συμβολική απόπειρα. «Μα ποια η χρησιμότητα;» θα σπεύσουν ν’ αντιτείνουν πολλοί «ορθολογιστές», («)καλοπροαίρετοι(») πλην «πρακτικοί» («)φίλοι(») μας, οι οποίοι («)αναγνωρίζουν(») μεν την απανθρωπιά και την αδικία αλλά σηκώνουν τα χέρια ψηλά μπρος στο μεγάλο γεγονός. «Και τι θα γίνει;»

 

Οι πάμπολλες και πολυπληθείς διαμαρτυρίες, οι δράσεις, τα κείμενα, γενικώς οι κινήσεις υπέρ της Παλαιστίνης σε ολόκληρο τον κόσμο (με πρόσφατα κι εντυπωσιακά παραδείγματα στη χώρα μας τις κινητοποιήσεις ενάντια στους τουρίστες σιωνιστές και στρατιωτικούς του γενοκτόνου IDF), παρά την κραταιά δυτική προπαγάνδα αντιστροφής της πραγματικότητας προς χάριν του Ισραήλ, φανερώνουν –τουλάχιστον– τρία τινά:

 

1. Η αλήθεια καταφέρνει να επιβιώνει ακόμα και μέσα στ’ αποπνικτικά πλοκάμια ενός παντοκράτορα μηχανισμού ελέγχου κι επιβολής, ο οποίος γιγαντώνεται εξαπλωνόμενος προς κάθε σπιθαμή του βίου και της πραγματικότητας. Για να συλλάβετε το μέγεθος της τερατωδίας: «Από τον Οκτώβριο του 2023 <έως τις 11/8/25> το Ισραήλ έχει δολοφονήσει 237 δημοσιογράφους, περισσότερους από όσους είχαν δολοφονηθεί αθροιστικά στους δύο Παγκοσμίους Πολέμους και τις επεμβάσεις των ΗΠΑ στο Βιετνάμ, το Ιράκ, το Αφγανιστάν και τον πόλεμο στη Γιουγκοσλαβία» (πηγή: Rosa). Τι λόγο έχει άραγε η «δημοκρατία του Ισραήλ» να σκοτώνει δημοσιογράφους αν όχι να συσκοτίζει την πραγματικότητα; «Τα νέα φτάναν γρηγορότερα την εποχή της Τροίας» λέει ένας στίχος του Έζρα Πάουντ, ηχώντας τόσο τραγικά επίκαιρος την εποχή αυτή της παραπληροφόρησης και υπερπληροφόρησης, όπου οι ειδήσεις –όσες φτάσουν– πρέπει να περάσουν από εφτά, οχτώ, εννιά κρησάρες προκειμένου να επαληθευτούν. Τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή, η εναντίωση στο Ισραήλ και τους συμμάχους του ισοδυναμεί με εναντίωση στην καθαυτό αίσχιστη και ολέθρια διαστρέβλωση της πραγματικότητας – ισοδυναμεί με υπεράσπιση της αλήθειας. Μένει λοιπόν η παρήγορη διαπίστωση ότι πολλές ψυχές ακόμα διατηρούν ένα ένστικτο αναγνώρισης της αλήθειας.

 

2. Ο άνθρωπος δεν έχει χάσει το αίσθημα της ντροπής, το οποίο μες στη σύγχρονη κερδοσκοπική και καταναλωτική αλλοτρίωση συνιστά ίσως το ύστατο ανάχωμα ανθρωποσύνης. Ενόσω ο φιλήσυχος κόσμος πλένει τα χέρια του απέχοντας, μία –μικρότερη, σαφώς, αλλά υπολογίσιμη– μερίδα προσπαθεί δονκιχωτικά να ξεπλύνει τη ντροπή ολόκληρης της ανθρωπότητας. Και η προσπάθεια τούτη συντελείται μ’ όποιο μέσο, όσο απελπισμένο, όσο συμβολικό, όσο «ανούσιο» – συχνά και ακρότατα επικίνδυνο. Υπόκεινται, επίσης, αναντίρρητα, και κίνητρα εγωιστικά: συμπαραστεκόμαστε στους Παλαιστίνιους επιθυμώντας να καθησυχάσουμε τη συνείδησή μας απ’ τις ενοχές για τη δική μας άνετη και ασφαλή (τουλάχιστον σε σχέση προς τη δική τους) ζωή. Μα δεν είναι κακό απαραίτητα – είναι φυσικό και υγιές. Να ντρεπόμαστε και λίγο. Πρέπει να ντρεπόμαστε. Όπως ποιητικά το αποτύπωσε κάποτε ο Παλαμάς (τον οποίον οι συντοπίτες μας μνημονεύουν κατά βάσιν για τους λάθος λόγους):

 

Στην αργατιά, στη χωρατιά: το χιόνι, η γρίπη, η πείνα, οι λύκοι,
ποτάμια, πέλαγα, στεριές, ξολοθρεμός και φρίκη.
Χειμώνας άγριος – κι η φωτιά: καλοκαιριά στην κάμαρά μου.
Ντρέπομαι για τη ζέστα μου και για την ανθρωπιά μου.

 

3. Αν υποθέσουμε πως δεν υπήρχαν αυτές οι –ισχνές, και γελοίες, κι ασήμαντες, κι ό,τι άλλο θέλετε– αντιδράσεις, τι λέτε να είχε γίνει; Απλούστατα, το Ισραήλ θα είχε αφανίσει την Παλαιστίνη. Υπό την πίεση των εκδηλώσεων αλληλεγγύης, η Δύση προσπαθεί να συγκρατεί –προσχηματικά, έστω– τη σαδιστική μανία των πωρωμένων φονιάδων του IDF και να τείνει –υποκριτικά, έστω– χείρα βοηθείας προς τους Παλαιστίνιους. Το σύγχρονο πρωτεϊκό κατεστημένο, αναλόγως τις συνθήκες, επελαύνει άλλοτε βάναυσο κι άλλοτε πράο: συχνά θωπεύει στοργικά τα θύματά του πριν τα κατασπαράξει. Κι ενδεχομένως αυτή η «βραδύτητα» της γενοκτονίας ν’ αποτελεί κομμάτι του όλου σχεδίου. Μα ακόμα κι έτσι, το αντέχουμε να μένουμε θεατές; Αμέτοχοι; Αδιάφοροι; Απάνθρωποι εντέλει;… Όταν κάποτε η πόλη μας βρέθηκε σε αντίστοιχη θέση, όταν ο θάνατος είχε πλέον καταστεί το ένα και μοναδικό ορατό ενδεχόμενο για τους πολιορκημένους, τότε στη Ζάκυνθο, καθώς μαρτυρεί ο Σολωμός, «και οι πλέον πάμπφτωχοι εβγάνανε το οβολάκι τους και το δίνανε <στις Μεσολογγίτισες> και εκάνανε το σταυρό τους κοιτάζοντας κατά το Μισολόγγι και κλαίοντας»… Όπως και τότε, έτσι και τώρα, ό,τι έχουμε είναι ο ένας τον άλλον. Μπρος σε τούτη την ισοπεδωτική εφόρμηση του Καιρού, η αλληλεγγύη θ’ απομείνει το ύστατο ανάχωμα αξιοπρεπούς επιβίωσης.

 

Αδελφοποίηση, λοιπόν. Δε θα ’πρεπε να διστάζουμε καν. Και μποϊκοτάζ στο κράτος δολοφόνο. Να τιμήσουμε την ιστορία μας όπως πράγματι της αρμόζει και προπάντων να κουβαλήσουμε –όλοι μαζί κι ο καθένας ξεχωριστά– την εκφυλισμένη αξιοπρέπεια του ανθρώπινου είδους.

 

Το Μεσολόγγι, εξάλλου, να θυμίσω, έχει και μια δεύτερη –όχι ευκαταφρόνητη– ντροπή να ξεπλύνει: την πρόσφατη εκλογή ενός προερχόμενου απ’ τον ευρύτερο Δήμο μας βουλευτή νεοναζιστικού κόμματος. Ευκαιρία να δείξουμε πως δεν έχουμε παραδοθεί γονυκλινείς στον εκφασισμό της κοινωνίας.

 

Όσο για τα κοινά σημεία Μεσολογγίου και Παλαιστίνης που τυχόν θ’ αναζητήσει κανείς για να δικαιολογήσει την αδελφοποίηση, δε χρειάζεται να ψάξει και πολύ. Υπάρχει ένα – και αρκεί: ο δίκαιος αγώνας γι’ απελευθέρωση.

 

ΥΓ: Για το τέλος, ας ελαφρύνουμε την ατμόσφαιρα ρίχνοντας μια ματιά στην ευτράπελη πλευρά της τοπικής μας κοινωνίας: Σε μια προσπάθεια απαξίωσης της πρότασης (κι ίσως επίσης προλειαίνοντας το έδαφος για την απόρριψή της), ένας δημοσιολόγος στο Facebook και μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής για τους εορτασμούς των 200 χρόνων της Εξόδου, αναρτώντας ένα κείμενο καταφανέστατα γραμμένο από πρόγραμμα τεχνητής νοημοσύνης ως «καθαρά προσωπική» του «άποψη» (τρομάρα του), «ανασκευάζει» την όποια συσχέτιση Μεσολογγίου-Παλαιστίνης…

Αν, τώρα, τον αποκαλέσω –επιεικώς– κουτό, άραγε θα ξεπεράσω τα όρια της κοινωνικής ευπρέπειας;… Ε, ας τον αποκαλέσω απλώς –επιεικέστατα– φαιδρό. Και θ’ αρκεστώ σ’ αυτό.

Κανένας επί της ουσίας διάλογος. Δεν πρόκειται, φυσικά, να καταδεχτώ για συνομιλητή μου έναν άνθρωπο τόσο πνευματικά ανάπηρο ο οποίος ζητά από ένα πρόγραμμα τεχνητής νοημοσύνης (ομολογώντας, πρακτικά, τη δική του ανεπάρκεια γνώσεων και νοημοσύνης) να του υπαγορεύσει «άποψη»!

Και μάλιστα με τι σκοπό; Να παραστήσει τον διανοούμενο στις μάζες του Facebook!… Κλείνοντας, λοιπόν, έχω να προτείνω κάτι ριζοσπαστικό: να τοποθετούμαστε όσοι έχουμε δικές μας απόψεις και μπορούμε να γράφουμε μόνοι μας τα κείμενά μας. Εσύ τι λες, Χρήστο; Για ρώτα το ChatGPT.

 

Άκης Καρατζογιάννης

Έμπορος, μεταφραστής, απόγονος Ελεύθερων Πολιορκημένων

 

*Το έργο που συνοδεύει το άρθρο είναι ένα πρωτότυπο χειροποίητο κολάζ του εικαστικού καλλιτέχνη Δημήτρη Μαρίνη, το οποίο αγόρασα πριν από λίγο καιρό και το βρίσκω απόλυτα ταιριαστό στο πνεύμα του κειμένου μου.

Παρατίθεται ολόκληρη η προαναφερθείσα ανάρτηση, εναποκείμενη στην κρίση των αναγνωστών:

 

Θα εκφράσω καθαρά προσωπική άποψη γιατί διαβάζω στο διαδίκτυο προτάσεις για την αδελφοποίηση της Γάζας με την ΙΠ του Μεσολογγιου (!!!!!)

Η Έξοδος του Μεσολογγίου το 1826 αποτελεί ένα από τα πιο ηρωικά και τραγικά κεφάλαια στην ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης. Είναι το σύμβολο της αντίστασης, της αυτοθυσίας και της διεκδίκησης της ελευθερίας ενάντια στην οθωμανική κυριαρχία, που καθόρισε την πορεία της ελληνικής ανεξαρτησίας. Η ιστορία αυτή είναι βαθιά ριζωμένη στον ελληνικό πολιτισμό και έχει μια συγκεκριμένη γεωπολιτική και κοινωνική αναφορά που συνδέεται με τα δεινά και τις αγωνίες ενός λαού υπό ξένη κατοχή.

Αντίθετα, η περιοχή της Παλαιστίνης, και ειδικότερα η Γάζα, έχει μια εντελώς διαφορετική ιστορική εξέλιξη. Η έννοια της Παλαιστίνης ως εθνικού κράτους είναι σχετικά σύγχρονη, διαμορφώθηκε κυρίως τον 20ό αιώνα μέσα από μια σειρά γεωπολιτικών εξελίξεων, συγκρούσεων και μεταναστεύσεων. Πριν από την ίδρυση του σύγχρονου Ισραήλ, η περιοχή κατοικούνταν από διάφορους λαούς, συμπεριλαμβανομένων εβραϊκών κοινοτήτων όπως οι θηλαίοι και άλλες ομάδες. Η πολυπολιτισμική και θρησκευτική σύνθεση της περιοχής σε συνδυασμό με το διαρκές ενδιαφέρον ισχυρών διεθνών δυνάμεων έχει δημιουργήσει ένα περίπλοκο και φορτισμένο γεωπολιτικό τοπίο.

Η σύγχρονη κρίση στη Γάζα, με την επιβολή του αποκλεισμού (blockade) από το Ισραήλ, έχει οδηγήσει σε μια βαθιά ανθρωπιστική καταστροφή. Λιμοκτονία, έλλειψη βασικών αγαθών, μαζικές απώλειες αμάχων και διαρκείς συγκρούσεις έχουν καταστήσει τη Γάζα μια από τις πιο τραγικές ζώνες του πλανήτη. Παρόλο που διαφωνούμε πλήρως με τις μεθόδους και τα μέτρα που εφαρμόζονται εκεί από το Ισραήλ και καταδικάζουμε τη βία και την καταπίεση, δεν μπορεί κανείς να συνδέσει ιστορικά ή πολιτισμικά αυτή την κατάσταση με την Έξοδο του Μεσολογγίου.

Ως Έλληνες, υποστηρίζουμε πάντα το διεθνές δίκαιο και είμαστε κάθετα αντίθετοι σε κάθε κίνηση που προκαλεί απώλειες αμάχων, βασανιστήρια και λιμοκτονία. Τα ανθρώπινα δικαιώματα και η προστασία των αμάχων αποτελούν ακρογωνιαίους λίθους της εξωτερικής μας πολιτικής. Παράλληλα, πρέπει να επισημανθεί ότι η Παλαιστινιακή πλευρά συχνά ακολουθεί πολιτικές που βρίσκονται σε αντίθεση με τα ελληνικά εθνικά συμφέροντα. Ιδιαίτερα, οι στενές της σχέσεις με την Τουρκία και τον πρόεδρο Ερντογάν, σε ζητήματα όπως η Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) και η κυπριακή υπόθεση, εκδηλώνουν μια στάση που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ως εχθρική προς την Ελλάδα και την Κύπρο.

Η σύνδεση του Μεσολογγίου με τη Γάζα δεν βασίζεται σε ιστορικά ή γεωπολιτικά δεδομένα, αλλά φαίνεται να προκύπτει από επιθυμίες πολιτικής ή ιδεολογικής φύσης που θέλουν να βρουν κοινά σύμβολα αντίστασης ή καταπίεσης. Ωστόσο, η ιστορική μοναδικότητα κάθε περιοχής πρέπει να γίνεται σεβαστή και να διατηρείται, ώστε να μην παραποιούνται οι αλήθειες και να μην δημιουργείται σύγχυση.

Σε έναν κόσμο όπου οι συγκρούσεις και οι πόνοι είναι συχνά σύνθετοι και πολύπλευροι, η αλήθεια και ο σεβασμός προς την ιστορία κάθε λαού είναι το πρώτο βήμα για μια ουσιαστική προσπάθεια ειρήνης και δικαιοσύνης.

Γράφει ο Γιώργος Παναγιωτόπουλος 

Καθηγητής,

Αντιπρύτανης Πανεπιστημίου Πατρών

 

Η αφορμή για να γραφτούν αυτές οι σκέψεις ήταν μια φωτογραφία. Μια εικόνα που, ακόμη κι αν κάποιος δεν είναι ειδικός στις διεθνείς σχέσεις, αρκεί για να γεννήσει ερωτήματα, προβληματισμούς αλλά και ανησυχίες. Γιατί οι εικόνες έχουν τη δύναμη να ξεπερνούν την ψυχρή ανάλυση και να μιλούν κατευθείαν στη συνείδηση των πολιτών. Έχει ειπωθεί πως «μια εικόνα αξίζει όσο χίλιες λέξεις». Στην προκειμένη περίπτωση, όμως, η εικόνα του Οβάλ Γραφείου συνοψίζεται σε τρεις μόνο λέξεις που θα έπρεπε να αντηχούν σε κάθε ευρωπαϊκή πρωτεύουσα. Η Ευρώπη απέτυχε. Απέτυχε να διαμορφώσει στρατηγική, απέτυχε να αναλάβει ρόλο πρωταγωνιστή στην αποκατάσταση της ειρήνης στον πόλεμο που μαίνεται στην αυλή της, απέτυχε να σταθεί ως ισότιμος συνομιλητής στο τραπέζι όπου κρίνεται το ίδιο της το μέλλον.

Υπάρχουν βέβαια στιγμές όπου η εικόνα μιλά πιο δυνατά από τις λέξεις. Η σκηνή στο Οβάλ Γραφείο, με τον  Τραμπ καθισμένο πίσω από το εμβληματικό γραφείο και απέναντί του, «κορυφαίους» ηγέτες της Ευρώπης μαζί με τον  Ζελένσκι ελάχιστο χρόνο μετά τη συνάντησή του με τον Πούτιν, δεν είναι απλώς διπλωματική διαδικασία. Είναι μια αλληγορία εξουσίας, μια υπενθύμιση του ποιος μιλά και ποιος ακούει.

Ο συμβολισμός είναι ανελέητος. Ο Τραμπ ενσαρκώνει τον «δάσκαλο» που διδάσκει. Η Ευρώπη κάθεται ως «τάξη» που παρακολουθεί. Και στο βάθος, ο χάρτης της Ουκρανίας, σαν σιωπηλή μαρτυρία ότι το μέλλον της συζητήθηκε αλλού, ανάμεσα σε Ουάσινγκτον και Μόσχα  και παρουσιάζεται στους Ευρωπαίους εκ των υστέρων. Η πολιτική της Ευρώπης απέτυχε. Οι όροι της ειρήνης δεν θα διαμορφωθούν από εκείνη αλλά θα της ανακοινωθούν.

Η παρουσία του Ζελένσκι, ενισχύει τον συμβολισμό της εξάρτησης. Ο Ουκρανός πρόεδρος δεν στέκεται δίπλα στον Τραμπ αλλά απέναντι μαζί με τους Ευρωπαίους, σαν να περιμένει οδηγίες για το μέλλον της χώρας του. Το μήνυμα είναι σκληρό. Η Ουκρανία και η Ευρώπη βρίσκονται στην ίδια θέση, θεατές μιας ιστορίας που γράφουν άλλοι.

Η φωτογραφία όμως αυτή δεν είναι μόνο το πορτρέτο μιας στιγμής, είναι η απεικόνιση μιας ολόκληρης εποχής. Η Ευρώπη, που θέλησε να αυτοχαρακτηριστεί «γεωπολιτική δύναμη», εμφανίζεται αδύναμη να χαράξει αυτόνομη στρατηγική. Όταν οι όροι της ειρήνης για τον πιο αιματηρό πόλεμο των τελευταίων δεκαετιών καθορίζονται αλλού, τότε η αυταπάτη της «στρατηγικής αυτονομίας» καταρρέει με πάταγο.

Η εικόνα είναι και πολιτικό σχόλιο πάνω στη σχέση παλιού και νέου κόσμου. Η Αμερική παραμένει το κέντρο βάρους, η Ρωσία επιμένει να διεκδικεί ρόλο ισότιμου συνομιλητή και τα καταφέρνει επιτυχώς και η Ευρώπη μένει παγιδευμένη ανάμεσα στην ιστορική της εξάρτηση και στην αδυναμία της να ωριμάσει στρατηγικά. Είναι σαν ένας ώριμος οικονομικός γίγαντας που όμως πολιτικά και στρατιωτικά συμπεριφέρεται σαν έφηβος που χρειάζεται καθοδήγηση.

Για την Ελλάδα, η πρόκληση είναι ακόμη πιο μεγάλη. Σε μια τέτοια συγκυρία, δεν μπορεί να επαναπαύεται στην ιδέα ότι «ανήκουμε στη Δύση» και όλα τα υπόλοιπα θα έρθουν αυτόματα. Αντίθετα, χρειάζεται τόλμη για να επαναπροσδιορίσει την εξωτερική της πολιτική. Να παραμείνει σταθερά αγκυρωμένη στη Δύση αλλά ταυτόχρονα να αναπτύξει ένα δίκτυο συμμαχιών και να συνδυάσει τη συμμετοχή με την πρωτοβουλία, να μη μένει παθητικός θεατής.

Διότι αν η Ευρώπη σήμερα μοιάζει να κάθεται «στο θρανίο», η Ελλάδα κινδυνεύει να βρεθεί στο τελευταίο θρανίο, χωρίς φωνή, χωρίς ρόλο. Και αυτό θα ήταν ιστορικό λάθος. Η εξωτερική πολιτική μιας χώρας μικρής σε μέγεθος κρίνεται από την ικανότητά της να υπερβαίνει την αδυναμία με στρατηγική σκέψη, με συμμαχίες, με διορατικότητα. Γιατί, ας μην ξεχνάμε, αυτό που είπε ο  Λόρδος Palmerston, 1784-1865, πολιτικός και πρωθυπουργός της Αγγλίας. «Τα έθνη δεν έχουν σταθερούς φίλους ή εχθρούς. Έχουν μόνο σταθερά συμφέροντα».

Το Οβάλ Γραφείο έδωσε το μάθημα.

Το ερώτημα που απομένει είναι: θα μείνουμε για πάντα μαθητές ή θα τολμήσουμε να γίνουμε συνδιαμορφωτές της ιστορίας που γράφεται;

Γιατί αν κάτι μας διδάσκει αυτή η φωτογραφία, είναι ότι όποιος δεν μιλά, στο τέλος ακούει μόνο τις αποφάσεις των άλλων.