Ετικέτα: ΚΗΡΥΓΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

 

Του Μητροπολίτου Αιτωλίας και Ακαρνανίας κ. Δαμασκηνού

 

«Από τότε ήρξατο ο Ιησούς κηρύσσειν και λέγειν· μετανοείτε· ήγγικεν γαρ η βασιλεία των ουρανών».

Είναι τόσο μεγάλη η χαρά και η ευφροσύνη από την εορτή της Βαπτίσεως του Κυρίου μας, την οποίαν εορτάσαμε πριν λίγες ημέρες, ώστε η Εκκλησία μας, όπως κάθε χρόνο, συνδέει και την σημερινή Κυριακή με τα Θεοφάνεια και την ονομάζει «Κυριακή μετά τα Φώτα».

Όσο η χάρις και η ευλογία των Θεοφανείων παραμένουν ζωντανές στην καρδιά μας, τόσο εκείνη γεμίζει χαρά και αγαλλίαση. Αυτά είναι τα συναισθήματα που γεννιούνται από την φιλανθρωπία και την πρόνοια  των τριών προσώπων της Αγίας Τριάδος, όπως αποκαλύφθηκαν κατά την στιγμή της Βαπτίσεως του Κυρίου μας.

Ολόκληρη η σημερινή περικοπή κινείται γύρω από  μία λέξη: «Ήρξατο», δηλαδή «άρχισε», «ξεκίνησε». Αλήθεια, τί περιγράφει η σημερινή περικοπή; Το ξεκίνημα του δημόσιου βίου του Χριστού μας. Σήμερα εγκαινιάζεται το κήρυγμά του, η διενέργεια των θαυμάτων του, αλλά και η πορεία Του προς το σωτήριο Πάθος και την ένδοξη Ανάστασή Του. Και ποιά είναι τα λόγια που σηματοδοτούν αυτό το ξεκίνημα;

«Μετανοείτε, ήγγικεν γαρ η βασιλεία των ουρανών».

Τα ίδια λόγια απευθύνει και σήμερα προς όλους μας. Λόγια πρόσκλησης για αλλαγή, λόγια έλευσης ενός άλλου κόσμου, λόγια ακράδαντης ελπίδας.

Η Βασιλεία του Θεού είναι πλέον παρούσα. Οι ουρανοί είναι πλέον ανοιχτοί. Μία ζωή χάριτος, φωτός, αλήθειας και αθανασίας είναι πλέον διαθέσιμη. Για να την απολαύσουμε, όμως, απαιτείται μετάνοια. «Μετάνοια» σημαίνει αλλαγή του νου μας, αλλαγή της νοοτροπίας μας. Ποιά είναι όμως η ουσία της μετάνοιας; Μετάνοια, καταρχάς, αδελφοί μου, σημαίνει την ολοκληρωτική στροφή μας προς τον Θεό της αγάπης, ο Οποίος μπορεί και επιθυμεί να εξαλείψει τα πάθη μας και να μας οδηγήσει σε μία νέα ζωή. Η μετάνοια οδηγεί στην ολοκληρωτική παράδοση της ζωής μας στον Θεό και το άνοιγμα της καρδιάς μας στην παρουσία Του. Ο Θεός βρίσκεται ήδη ανάμεσά μας και η Βασιλεία Του έχει ήδη ξεκινήσει.

Υπάρχει, όμως, και μία ακόμα διάσταση της αληθινής μετάνοιας. Πρόκειται για την απελευθέρωσή μας από την γοητεία που ασκεί ο κόσμος στην ψυχή μας. Ο κόσμος, μέσα στον όποιο ζούμε, διαθέτει την δύναμη να στήνει παγίδες για να μας πείσει πως έχει να μας προσφέρει αληθινή χαρά και νόημα ζωής. Σήμερα, ο Χριστός μάς καλεί να αναγνωρίσουμε πως ο κόσμος τούτος διαθέτει μόνο φθαρτές και προσωρινές χαρές και πως δεν μπορεί να ικανοποιήσει τον πόθο της ψυχής μας για την αιωνιότητα. Σήμερα, με το πρώτο Του κήρυγμα, ο Κύριος μάς καλεί να φωτίσουμε την επίγεια ζωή μας με το φως του Ευαγγελίου. Δεν είναι εύκολο, αλλά είναι απαραίτητο. Γιατί μόνο με το φως αυτό θα αντιληφθούμε πως η επίγεια ζωή, μόνον προσωρινά αγαθά και εύθραυστες απολαύσεις έχει να μας προσφέρει και πως, όσα μας δημιουργούν ασφάλεια και αυτοπεποίθηση, μπορούν να ανατραπούν ολοκληρωτικά από την μία στιγμή στην άλλη.

Εάν ανταποκριθούμε σε αυτήν την διπλή πρόσκληση, εάν δηλαδή περιφρονήσουμε την απάτη αυτού του κόσμου και παραδώσουμε την ζωή μας στον Παντοδύναμο Θεό, Τον μόλις πριν λίγες μέρες βαπτισμένο στον Ιορδάνη, θα μπορέσουμε να μετανοήσουμε όχι μόνον για τις πράξεις μας αλλά, κυρίως, για τις λανθασμένες σκέψεις και προθέσεις που μας οδήγησαν σε αυτές. Αληθινή μετάνοια δεν σημαίνει απλώς ομολογία κάποιων αμαρτημάτων, αλλά απόφαση για εσωτερική ανακαίνιση και ξεκίνημα νέας ζωής, μιας ζωής που ο πρώτος σπόρος της είναι ήδη φυτεμένος στην καρδιά μας από την στιγμή της βάπτισής μας.

Βεβαίως και γνωρίζει ο Κύριος ότι, παρά τον ζήλο και την αποφασιστικότητά μας, η ανθρώπινη φύση μας συχνά παρασύρεται και, ακόμη συχνότερα, επαναλαμβάνει πράξεις και σκέψεις που είχαμε αποφασίσει να απαρνηθούμε. Είναι οι στιγμές που μας πλημμυρίζει η απογοήτευση για τον εαυτό μας και, συχνά, η απελπισία πως τίποτα δεν μπορούμε να κάνουμε για να αλλάξουμε. Γι’ αυτήν ακριβώς την στιγμή, ο άγιος Ισαάκ ο Σύρος, ερμηνεύοντας στο «Πάτερ ημών», δηλαδή στην Κυριακή προσευχή, την φράση «μη εισενέγκης ημάς εις πειρασμόν» διδάσκει πως ο μεγαλύτερος πειρασμός από τον οποίο ζητούμε από τον Θεό να μας απαλλάξει είναι ο πειρασμός της απελπισίας. Ο Θεός δεν μετρά τον αριθμό των πτώσεών μας, αλλά τον αριθμό των εγέρσεών μας. Η μακροθυμία Του είναι άπειρη, όσες φορές κι αν χρειαστεί να μετανοήσουμε για τα ίδια αμαρτήματα. Άπειρη είναι και η δύναμή Του να εξαλείψει όσες φορές κι αν χρειαστεί, ακόμα και εκείνα τα αμαρτήματα που φαίνονται σε μας αποτρόπαια. Οι Πατέρες της Εκκλησίας μας, ερμηνεύοντας την περικοπή αυτή, τονίζουν πως ο Χριστός δεν μας καλεί να μετανοήσουμε, αλλά να μετανοούμε, δηλαδή να βρισκόμαστε σε διαρκή ετοιμότητα να αναγνωρίζουμε τα λάθη μας και να ανανεώνουμε διαρκώς την απόφασή μας να αλλάξουμε τον εαυτό μας και την ζωή μας.

Ένας σύγχρονος Άγιος αναφέρει πως η αμετανοησία ισοδυναμεί με περιφρόνηση και άρνηση του βαπτίσματός μας. Η ολόλευκη και αποκαταστημένη ψυχή μας, όπως μας παραδόθηκε με το βάπτισμά μας, αλλοιώνεται και επιστρέφει στο σκοτάδι, εξαιτίας της άρνησής μας  να μετανοήσουμε. Το φως της μετανοίας, όμως, είναι γλυκό και λυτρωτικό, σαν το φως του Μεσσία για τον Ισραήλ, όπως τόσο ελπιδοφόρα περιγράφει ο προφήτης Ησαΐας: «Οι άνθρωποι που κατοικούνε στο σκοτάδι είδαν φως δυνατό. Και για όσους μένουν στην χώρα που την σκιάζει ο θάνατος ανέτειλε ένα φως για χάρη τους».

Ας ποθήσουμε αυτό το φως, αδελφοί μου. Ας γίνει η μετάνοια πύλη εισόδου του Χριστού στη ζωή μας, προκειμένου να γίνουμε πολίτες της ουράνιας Βασιλείας Του. Ας μην απαντήσουμε στο κάλεσμά του με αμέλεια και διαρκή αναβλητικότητα. Τώρα είναι ο καιρός της σωτηρίας μας, σήμερα είναι η ημέρα της αναγεννήσεώς μας. Παραδίδοντας την τραυματισμένη ψυχή μας στην μετάνοια, θα την παραλάβουμε εκ νέου ικανή να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες αυτής της φθαρτής, προσωρινής και σκοτεινής ζωής  και έτοιμη να βαδίσει στον δρόμο προς μία ζωή άλλη, αναγεννημένη, αιώνια και ολόφωτη.

Του Μητροπολίτου Αιτωλίας και Ακαρνανίας κ. Δαμασκηνού

 

Σπουδαία η σημερινή παραβολή. Πολλά τα μηνύματά της και πολλές οι διαστάσεις της. Ακόμη και το αρχικό ερώτημα, το οποίο θέτει ο Νομοδιδάσκαλος στον Ιησού θα μπορούσε να αποτελέσει για μας παράδειγμα προς μίμηση. Τί Τον ρωτά;

«Διδάσκαλε, τί πρέπει να κάνω για να κερδίσω την αιώνια ζωή;»

Όπως επισημαίνει το Ευαγγέλιο, οι προθέσεις του επιφανούς Νομοδιδασκάλου δεν είναι ειλικρινείς και, κατά τον άγιο Κύριλλο Αλεξανδρείας, έχει σκοπό, όχι να διδαχτεί, αλλά να παρασύρει τον Ιησού, ώστε να πει κάτι αντίθετο με τον Νόμο και να εκτεθεί. Κι όμως! Η φράση αυτή αποτελεί την ηχώ της κάθε ανθρώπινης ψυχής που διψάει για αιωνιότητα. Ο Χριστός μας, λοιπόν, σήμερα, ανταποκρίνεται στην αγωνία αυτή και απαντά στον σπουδαίο Νομοδιδάσκαλο, καλώντας τον μάλιστα  να απαντήσει ο ίδιος με αυτό που ήδη, ασφαλώς, γνωρίζει, ως γνώστης των Γραφών, από το Δευτερονόμιο και το Λευιτικό της Παλαιάς Διαθήκης:  Στην αιωνιότητα οδηγεί η αγάπη προς τον Θεό με όλο μας το «είναι» και η αγάπη προς τον διπλανό μας, τον πλησίον μας, σαν να είναι ο εαυτός μας.

Παράξενο όμως! Η γνώση του Νομοδιδασκάλου αποδεικνύεται ελλιπής. Κάτι, η μάλλον, κάποιον δεν γνωρίζει. Και ενώ θα περίμενε κανείς να έχει ελλιπή γνώση για τον παντοδύναμο αόρατο Θεό, εκείνος ομολογεί πως δεν γνωρίζει τον πλησίον, δηλαδή τον συνάνθρωπό του, που καθημερινά τον βλέπει και συναναστρέφεται μαζί του. Γι’ αυτό και ρωτά τον Κύριο: «Ποιός είναι ο πλησίον μου;»

Η ερώτηση αυτή δίνει την ευκαιρία στον Κύριο να υπερβεί κάθε ανθρώπινο φραγμό που διαχωρίζει τους ανθρώπους σε οικείους και ξένους με κριτήριο την καταγωγή η τα θρησκευτικά «πιστεύω». Με την παραβολή του καλού Σαμαρείτη, ο Χριστός διακηρύσσει απερίφραστα πως τους ανθρώπους τους κάνει κοντινούς, τους κάνει «πλησίον», μόνον η αγάπη. Μόνον αυτή μας καθιστά αληθινούς συγγενείς με τους συνάνθρωπούς μας, μόνον αυτή μας καθιστά, κατά χάριν, συγγενείς με τον ίδιο τον Θεό.

Ο Θεός, αδελφοί μου, όπως διδάσκει ο Ευαγγελιστής Ιωάννης, είναι αγάπη και αγάπη σημαίνει έργα. Πίστη προς τον Θεό της αγάπης σημαίνει έργα αγάπης προς τον πλησίον. Για πολλούς, η σημερινή παραβολή θεωρείται πως διδάσκει την αγάπη προς τον συνάνθρωπο, στην πραγματικότητα όμως, μέσω της αγάπης αυτής, σήμερα μαθαίνουμε να αγαπάμε τον ίδιο τον Θεό.  Για τον λόγο αυτό, το Γεροντικό αναφέρει: «Είδες τον αδελφό σου; Είδες τον Θεό σου».

Αυτό ακριβώς είναι που δεν κατάφεραν να δουν ο ιερέας και ο λευίτης της παραβολής, οι οποίοι προσπέρασαν αδιάφοροι τον πληγωμένο. Κι ας ήταν και οι δύο γνώστες του Νόμου, πιστοί βέβαια, αλλά και άσπλαχνοι.  Αυτό όμως που δεν κατάφεραν οι ευσεβείς, σύμφωνα με τα κριτήρια των ανθρώπων, Ισραηλίτες, ο Χριστός τολμά να διδάξει πως το κατάφερε ο ασεβής Σαμαρείτης.

Στο πρόσωπο του ακάθαρτου για τους Εβραίους Σαμαρείτη,  ο Χριστός εμφανίζει ενώπιόν μας τις αληθινές διαστάσεις της πίστεως, η οποία δεν εξαντλείται στην θρησκευτική ταυτότητα αλλά επιβεβαιώνεται στα έργα της αγάπης. Μιας αγάπης ολοκληρωτικής, αγάπης πλήρους αυταπαρνήσεως, αγάπης μέχρι θυσίας, όπως αποκαλύφθηκε στη φρικτή θυσία του θεανθρώπου Χριστού στον Σταυρό. Τέτοια υπήρξε και η αγάπη του Σαμαρείτη.

Ίσως παραξενευτείτε με την άποψη αυτή, αφού γνωρίζουμε πως, στην παραβολή, ο Σαμαρείτης δεν χάνει την ζωή του. Σήμερα όμως, η παραβολή αυτή μας δίνει μία μεγάλη ευκαιρία να διαπιστώσουμε πως, το να δίνει κανείς την ζωή του για τον συνάνθρωπό του μπορεί να έχει και άλλες διαστάσεις, πέρα από τον θάνατο. Νεκρό είναι κάτι άδειο από ζωή. Και σήμερα, ο Σαμαρείτης «αδειάζει» κυριολεκτικά την ζωή του για να χωρέσει τον πλησίον του, νεκρώνοντας τον εγωισμό και τον ατομισμό του. Σκύβει από πάνω του χωρίς να υπολογίσει τον κίνδυνο πως οι ληστές μπορεί να είναι ακόμα εκεί γύρω και πιθανόν να επιτεθούν και στον ίδιο. Ξοδεύει το δικό του λάδι και το δικό του κρασί, χαρίζοντας τα για την ανακούφιση του πόνου και των ανοιχτών πληγών που έχει μπροστά του. Απαρνείται τον προγραμματισμό του και αδιαφορεί για τις δικές του εκκρεμότητες, βάζοντας ως προτεραιότητα την σωτηρία ενός ετοιμοθάνατου. Αλλάζει το δρομολόγιό του και αναζητά πανδοχείο να τον περιθάλψει. Καταβάλει ο ίδιος, από την προσωπική του περιουσία, τα έξοδα της θεραπείας του. Προσαρμόζει τα μελλοντικά του σχέδια στον άγνωστο χτυπημένο και είναι αποφασισμένος να επιστρέψει. Σκέφτεται όλα τα ενδεχόμενα και συνεννοείται με τον πανδοχέα να μην λυπηθεί τα έξοδα γιατί εκείνος θα επιστρέψει και θα τα καλύψει όλα. Ο καλός Σαμαρείτης δεν έχει πλέον εγωιστικό εαυτό. Εαυτός του έχει γίνει ο πλησίον του. Κατάφερε, όντως, να αγαπήσει τον πλησίον του όπως τον εαυτό του.

Θαυμάστε, αδελφοί μου, την πλούσια αγάπη του, την συστηματική αγάπη του, την αγάπη στην οποία έχει αφιερώσει τη σκέψη του, την καρδιά του, αλλά και τον χρόνο του. Θαυμάστε τον τρόπο της ζωής και της σκέψης του που συγκλονίζει την καρδιά μας, όπως συγκλόνισε και τον Νομοδιδάσκαλο, ο οποίος έφτασε να ομολογήσει κάτι αδιανόητο για την καταγωγή και τη θέση του: πως ένας ασεβής Σαμαρείτης κέρδισε με τα έργα του τον πιο τιμητικό τίτλο της Αγίας Γραφής. Τον τίτλο του «πλησίον».

Μετά την σημερινή παραβολή, δεν υπάρχουν περιθώρια, ούτε για άγνοια, ούτε για παρανοήσεις. «Πλησίον» για τον συνάνθρωπο και γνήσιο παιδί του Θεού είναι εκείνος, του οποίου η καρδιά, όχι μόνον συγκινείται από το δράμα του συνανθρώπου, αλλά και οργανώνει την ζωή του με τέτοιον τρόπο, ώστε τα έργα του να έχουν ως προτεραιότητα την ανακούφιση και την σωτηρία του. Άλλωστε, όπως διδάσκουν ο Ωριγένης, ο ιερός Αυγουστίνος, ο άγιος Αμβρόσιος Μεδιολάνων και πολλοί ακόμη Πατέρες, οι οποίοι προσεγγίζουν με τρόπο αλληγορικό την παραβολή, καλός Σαμαρείτης όλου του ανθρωπίνου γένους είναι ο ίδιος ο Χριστός. Κάθε φορά που η αγάπη καθορίζει τις επιλογές της ζωής μας, Εκείνον μιμούμεθα. Σήμερα, ο Χριστός μας, ο Μέγας Πλησίον, φαίνεται να αδιαφορεί για την πίστη της ταυτότητας και να επαινεί την πίστη της ενεργητικής και θυσιαστικής αγάπης, η οποία μας ενώνει με την επουράνια πηγή της, τον ίδιο τον Θεό. Μπορεί ο Θεάνθρωπος Ιησούς, κατά τους Νηπτικούς Πατέρες, να έχει ήδη εγκατασταθεί στην καρδιά μας από την στιγμή της Βάπτισής μας, εναπόκειται όμως σ’ εμάς να Τον αποκαλύψουμε στον σύγχρονο κόσμο με τον τρόπο της ζωής μας. Μας περιμένει και μας καλεί, όπως τον Νομοδιδάσκαλο της παραβολής, καθώς τον αποχαιρετά, λέγοντάς του: «Πήγαινε, λοιπόν, και κάνε κι εσύ το ίδιο».

Γύρω μας, πλήθος πληγωμένων, με πληγές, όχι μόνο στο σώμα, αλλά και στην ψυχή, περιμένουν την συμπαράσταση κα την έμπρακτη αγάπη μας. Ο Θεός της αγάπης, κάθε ώρα και κάθε στιγμή, είναι σκυμμένος πάνω από τον ανθρώπινο πόνο. Με την σημερινή παραβολή μας καλεί να σταθούμε δίπλα Του. Ας ανταποκριθούμε, λοιπόν, «εν όλη τη ψυχή και εν όλη τη ισχύι και εν όλη τη διανοία ημών» στην πρόσκλησή Του.

 

Του Μητροπολίτου Αιτωλίας και Ακαρνανίας κ. Δαμασκηνού

 

Βρισκόμαστε στην πρώτη Κυριακή του μηνός Οκτωβρίου και η Αγία μας Εκκλησία, μέσω των ευαγγελικών αναγνωσμάτων, μας μεταφέρει στα πρώτα γεγονότα του δημόσιου βίου του Κυρίου μας.  Κορυφαίο γεγονός της αρχής της δημόσιας διδασκαλίας Του αποτελεί η επί του όρους ομιλία, για την οποία, μεγάλοι πνευματικοί άνθρωποι της ιστορίας υποστήριξαν πως, αν η ανθρωπότητα έθετε σε εφαρμογή τα διδάγματά της, η γη θα είχε ήδη μεταβληθεί σε παράδεισο.

Απόσπασμα της περίφημης επί του όρους ομιλίας αποτελεί και η σημερινή περικοπή. Με αυτήν καλούμεθα όλοι μας να εφαρμόσουμε μία ριζικά διαφορετική στάση απέναντι στους συνανθρώπους μας και μέσω αυτής, να γίνουμε προπομποί ενός νέου, καλύτερου κόσμου, βασισμένου στην αγνή και ανιδιοτελή αγάπη προς όλους, ανεξαιρέτως, τους ανθρώπους.

Η πρώτη, μάλιστα,  πρόταση του σημερινού Ευαγγελίου αποτελεί μία από τις συγκλονιστικότερες εντολές του Χριστού μας:

«Και καθώς θέλετε ίνα ποιώσιν υμίν οι άνθρωποι, ποιείτε αυτοίς ομοίως» (στ. 31). Δηλαδή, «Όπως θέλετε να σας συμπεριφέρονται οι άνθρωποι, έτσι ακριβώς να συμπεριφέρεστε και εσείς σε αυτούς».

Σας παρακαλώ να αναλογιστείτε τί μορφή θα είχε η κοινωνία μας αν όλοι οι άνθρωποι ακολουθούσαν αυτή και μόνο την εντολή; Η φράση αυτή αποτελεί για το Ευαγγέλιο τον χρυσό κανόνα, τον οποίο, αν αποφασίσουμε να εφαρμόζουμε διαρκώς, είναι σαν να εφαρμόζουμε συγχρόνως όλες τις επιμέρους εντολές και υποδείξεις του Κυρίου μας  που σχετίζονται με την αγάπη.

Και πριν τον Χριστό υπήρξαν πνευματικοί άνθρωποι που διατύπωσαν παρόμοιες απόψεις. Τον 6ο προ Χριστού αιώνα ο Κλεόβουλος ο Ρόδιος δίδαξε: «Αυτό που απεχθάνεσαι μην το κάνεις στον άλλον». Αλλά και στην Παλαιά Διαθήκη με τον ίδιο τρόπο διδάσκει και ο Τωβίτ. Με τον λόγο του όμως ο Χριστός μας καλεί, όχι απλώς να μην βλάψουμε τον διπλανό μας αλλά και να τον ευεργετήσουμε.  Και μάλιστα, χωρίς να επηρεαστούμε από την δική του συμπεριφορά.

Αυτό ακριβώς το σημείο είναι που φέρνει μία αληθινή επανάσταση στις ανθρώπινες σχέσεις όλων των εποχών, ιδιαίτερα όμως αποτελεί πρόκληση για την δική μας εποχή. Όλοι μας, πολλές φορές, μελαγχολούμε, βλέποντας πως οι σχέσεις μας δεν έχουν βάθος και συχνά ακυρώνονται με την πρώτη δυσκολία. Συχνά, μία απλή διαφωνία οδηγεί σε οριστική ρήξη και άλλοτε, ασήμαντες οικονομικές διαφορές διαλύουν ακόμα και συγγενικούς δεσμούς. Προσεγγίζουμε ανθρώπους και θέλουμε ίσως, ειλικρινά, να τους αγαπήσουμε. Πριν όμως από την προσέγγισή μας, έχουμε κάνει τους υπολογισμούς μας. Οι άνθρωποι μέσα μας κατατάσσονται ανάλογα με τον τρόπο που μας έχουν φερθεί ή με το τί έχουμε να προσδοκούμε από αυτούς. Αγαπούμε με όρια και υπό όρους. Για όσο χρονικό διάστημα μία σχέση  παραμένει για μας επωφελής, την προσέχουμε και την φροντίζουμε. Όταν όμως καταστεί ασύμφορη, με διακριτικό ή και με βάναυσο τρόπο αποχωρούμε.

Μην νομίζετε, αδελφοί μου, πως η συμπεριφορά αυτή αφορά μόνο στους ανθρώπους της δικής μας εποχής. Μέσα από τα λόγια του Χριστού μας βλέπουμε πως, αυτού του είδους η αγάπη είναι σύμφυτη με την ανθρώπινη ιστορία. Η απόδειξη κρύβεται στους παρακάτω σημερινούς στίχους:

«Αν αγαπάτε αυτούς που σας αγαπούν, ποιά εύνοια περιμένετε από τον Θεό, αφού και οι αμαρτωλοί αγαπούν αυτούς που τους αγαπούν;» (στ. 32)

«Αν δανείζετε σε όσους ελπίζετε να σας τα επιστρέψουν, ποιά εύνοια περιμένετε από τον Θεό; Και οι αμαρτωλοί δανείζουν τους όμοιούς τους για να τα πάρουν πίσω» (στ. 34).

Μην βιαστείτε να συμπεράνετε πως ο δανεισμός που αναφέρει το Ευαγγέλιο αφορά μόνον στα χρήματα. Αφορά και την υποτιθέμενη αγάπη μας, την οποία όντως δανείζουμε, περιμένοντας, τις περισσότερες φορές, ανταπόδοση και μάλιστα με τόκο. Αυτό ακριβώς το γεγονός είναι η αιτία ώστε τα λόγια του Χριστού να φέρνουν μία αληθινή επανάσταση στις ανθρώπινες σχέσεις και να μας καλούν να διαφοροποιηθούμε ριζικά από τον τρόπο της αγάπης των άλλων ανθρώπων. Ιδού τα λόγια του Κυρίου μας:

«Αντίθετα, εσείς ν’ αγαπάτε τους εχθρούς σας, να κάνετε το καλό και να δανείζετε, χωρίς να περιμένετε να πάρετε πίσω τίποτα» (στ. 35).

Ποιά είναι η ουσία αυτής της νέας «επαναστατικής» αγάπης που διδάσκει ο Κύριος μας; Προς ποιά κατεύθυνση μας οδηγεί;

Πρώτον, η αγάπη μας να πηγάζει από την καρδιά μας και να μην ρυθμίζεται από την συμπεριφορά του αδελφού μας.

Δεύτερον, από άνθρωποι υπολογισμού και ιδιοτέλειας, να μεταβληθούμε σε πηγή αγάπης προς όλους ανεξαιρέτως.

Όπως η νερομάνα πηγή δεν παρατηρεί τί είδους χώμα περιμένει το νερό της και αν τα φυτά που θα ποτίσει έχουν αγκάθια ή όχι, αλλά προσφέρει αφειδώλευτα το νερό της, έτσι και εμείς καλούμαστε να γίνουμε για τον κόσμο αστείρευτη πηγή αγάπης, από την οποία θα ξεδιψούν πάντες, ακόμα και αυτοί που ο κόσμος θεωρεί ανάξιους να αγαπηθούν.

Όντως, μια τέτοια στάση φαίνεται να υπερβαίνει τις ανθρώπινες δυνάμεις.  Ο καθένας από μας γνωρίζει πως οι αντοχές μας είναι περιορισμένες και η ψυχή μας χρειάζεται και εκείνη, όχι μόνο να αγαπήσει αλλά και να αγαπηθεί. Αυτό το γνωρίζει ο Θεός και για τον λόγο αυτό, δύο μεγάλες δικές Του υποσχέσεις ολοκληρώνουν το σημερινό Ευαγγέλιο. Η πρώτη διαβεβαιώνει πως ο άνθρωπος της αγάπης δεν θα στερηθεί ποτέ τίποτα. Τί μας λέει;

«Και έσται ο μισθός υμών πολύς» (στ. 35).

Στο σημείο αυτό επιτρέψτε μου να απαντήσω σε όσους νομίζουν ότι αυτός ο μισθός αφορά στο μακρινό μέλλον και στην μετά θάνατον ζωή. Όχι, αδελφοί μου. Οι άνθρωποι της αγάπης βιώνουν από αυτή κιόλας την ζωή μία υπερκόσμια χαρά και αυτό αποδεικνύεται από την μακαριότητα, την γαλήνη και την εσωτερική ειρήνη που χαρακτηρίζει όλους τους Αγίους.

Υπάρχει όμως και μία δεύτερη υπόσχεση: Ο Χριστός, στο ίδιο χωρίο,  απευθύνεται προς τους ανθρώπους που προσφέρουν την αγάπη τους χωρίς να περιμένουν ανταπόδοση και τους διαβεβαιώνει πως θα γίνουν, όντως, παιδιά του Υψίστου. 

«Να δανείζετε, χωρίς να περιμένετε να πάρετε πίσω τίποτα. Έτσι, ο Θεός, θα σας κάνει παιδιά του» (στ. 35).

Αλήθεια,  τι σημασία έχει για έναν άνθρωπο η ανταπόδοση εκ μέρους ενός συνανθρώπου του,  όταν αισθάνεται διαρκώς την πατρική αγάπη του Θεού; Ποιά μεγαλύτερη ευτυχία υπάρχει από το να ομοιάζει ένας άνθρωπος στον επουράνιο Πατέρα του, ο Οποίος σκορπίζει απλόχερα την αγάπη του, ακόμη και στους αχάριστους και τους πονηρούς;

Εάν θελήσει κάποιος να εφαρμόσει την μεγαλειώδη και επαναστατική εντολή της αγάπης βασισμένος μόνο στις ανθρώπινες δυνάμεις του, είναι βέβαιο πως θα λυγίσει και θα απογοητευτεί. Για τον λόγο αυτό, οι Πατέρες της Εκκλησίας μας δεν διαχωρίζουν την αγάπη προς τον Θεό από την αγάπη προς τους ανθρώπους. Μόνον όποιος αγαπήσει με όλη του την καρδιά τον Θεό, βρίσκεται σε θέση να αγαπήσει όλους τους αδελφούς του με τον τρόπο που Εκείνος αγαπά, ακόμη και τους αχάριστους. Τότε μόνον το «αδύνατον παρ  ανθρώποις» γίνεται δυνατόν. Όπως λέει ο άγιος Κύριλλος Αλεξανδρείας στο υπόμνημά του στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο, η ευσπλαχνία προς τους εχθρούς μας, η οποία ξεκινά από την επιθυμία μας να μιμηθούμε Εκείνον που διαρκώς ανέχεται και συγχωρεί και τις δικές μας καθημερινές αμαρτίες, «μας εξομοιώνει με τον Θεό και δημιουργεί μέσα στις ψυχές μας, κατά κάποιο τρόπο, ορισμένα χαρακτηριστικά της ανώτατης φύσης του Θεού». Η μίμηση λοιπόν της αγάπης του Θεού μας οδηγεί στην ομοίωση με Εκείνον.

Για τον λόγο αυτό, η βασική προϋπόθεση της αληθινής αγάπης προς τους ανθρώπους είναι η ολόψυχη αγάπη προς τον Θεό. Όποιος διαρκώς τρέφεται από την αγάπη αυτή, διατηρεί αστείρευτα αποθέματα αγάπης, τα οποία δεν μπορεί να εξαντλήσει ούτε η κακία ούτε η αχαριστία. Αυτόν τον δρόμο της θεϊκής αγάπης άνοιξε ενώπιόν μας ο Εσταυρωμένος Θεάνθρωπος. Αυτήν την δωρεά  της γνήσιας αγάπης περιμένει και διψά ο κόσμος από μας. Ας του την προσφέρουμε.

 

 

Το κυριακάτικο μήνυμα (24/9/23) του Μητροπολίτη Αιτωλίας και Ακαρνανίας κ.κ. Δαμασκηνού

Πολύτιμο είναι το μάθημα της πίστεως το οποίο μας διδάσκει η συμπεριφορά του Αποστόλου Πέτρου στη σημερινή ευαγγελική περικοπή. Μεγάλη όμως είναι και η δικαίωση της πίστης αυτής, μέσω του θαύματος του Κυρίου μας.

Βρισκόμαστε στην όχθη της λίμνης Γεννησαρέτ. Ο Χριστός δεν έχει επιλέξει ακόμη τους σταθερούς ακολούθους Του. Συνοδεύεται όμως διαρκώς από πλήθος ακροατών, καθώς έχει ήδη αρχίσει την δημόσια διδασκαλία Του.

Η ομιλία τελειώνει, ο Κύριος όμως έχει επιλέξει την ημέρα εκείνη για να καλέσει κοντά Του τους πρώτους μαθητές Του, οι οποίοι θα αφοσιωθούν σε Αυτόν για τα επόμενα τρία χρόνια και κατόπιν θα αποσταλούν στα πέρατα του κόσμου για να διαδώσουν το κοσμοσωτήριο μήνυμά Του.

Τα λόγια που πριν λίγο έχει απευθύνει στον όχλο, είναι βέβαιον πως θα είχαν γοητεύσει και τους ταπεινούς ψαράδες της Γεννησαρέτ. Τώρα όμως έφτασε η στιγμή να αποδείξει και με έργα θαυμαστά τη δύναμη αλλά και την αγάπη Του προς τους μελλοντικούς αποστόλους Του.

«Σίμων», του λέει «πήγαινε στα βαθιά και ρίξε τα δίχτυα σου».

Ο Σίμων Πέτρος απορεί και δεν διστάζει να εκφράσει στον Διδάσκαλο τις δικαιολογημένες επιφυλάξεις του. Όλη νύχτα προσπαθούσαν, αυτός και οι σύντροφοί του, να πιάσουν κάτι. Τίποτε όμως δεν κατάφεραν. Γιατί να καταφέρουν τώρα, και μάλιστα σε ώρα προχωρημένη, αφού έχει βγει το φως της ημέρας και το ψάρεμα δεν έχει καμία ελπίδα; Δεν επιμένει όμως. Οι λόγοι που μόλις πριν λίγα λεπτά έχει ακούσει τον έχουν επηρεάσει βαθιά και τον έχουν πείσει πως βρίσκεται μπροστά σε έναν ξεχωριστό άνθρωπο, ο οποίος δεν είναι δυνατόν να τον εξαπατήσει. Η ανθρώπινη λογική του, αλλά και η εμπειρία του έμπειρου ψαρά, διαμαρτύρονται. Η εμπιστοσύνη όμως στον Χριστό κάμπτει τις αμφιβολίες του και τον οδηγεί στην πρώτη εκδήλωση της ολοκληρωτικής του αφοσίωσης, που έμελλε να αφορά, όχι μόνον τη δική του ζωή, αλλά και την ζωή όλων των εργατών του Ευαγγελίου μέσα στην ιστορία:

«Αφού το λες εσύ Κύριε, εγώ θα ξαναρίξω το δίχτυ!»

Και το θαύμα έγινε.

Στο Σύμβολο της Πίστεως, η Εκκλησία μας ονομάζεται και «Αποστολική». Η ιδιότητα αυτή δεν έχει να κάνει μόνο με την Αποστολική διαδοχή που εκπληρώνεται μέσω της χειροτονίας των επισκόπων και, κατ’ επέκταση, όλων των κληρικών. Έχει να κάνει και με την ένταξη των Χριστιανών ανά τους αιώνες στο έργο των Αποστόλων, αλλά και στη μίμηση της πίστης και της αφοσίωσής τους στον Θεάνθρωπο Ιησού.

Το έργο αυτό παρουσιάζει σήμερα ο Κύριος με απλότητα αλλά και με πληρότητα, καθώς απευθύνεται στον Πέτρο. Θέλει να κατευνάσει τον φόβο του μπροστά στο θαύμα, αλλά και να τον προετοιμάσει για το μέλλον: «Μη φοβάσαι», του λέει. «Σήμερα μεταβάλλεσαι από ψαρά ψαριών σε ψαρά ανθρώπων».

Και αν ένας ψαράς πιάνει ψάρια για να επωφεληθεί ο ίδιος ο Απόστολος Πέτρος, οι υπόλοιποι Απόστολοι αλλά και, κατ’ επέκταση, όλοι εμείς, καλούμεθα να αλιεύσουμε ανθρώπους, τους οποίους θα κατευθύνουμε προς την αγκαλιά του επουράνιου Θεού Πατέρα μας.

Στην Εκκλησία δεν βρισκόμαστε μόνον για την εξασφάλιση της ατομικής μας σωτηρίας. Η ιδιότητά μας ως Χριστιανών συνδέεται άρρηκτα και με την αγάπη προς τον κόσμο, αλλά και με την διαρκή αναζήτηση τρόπων για τη σωτηρία μας. Και βεβαίως, μία είναι η σωτηρία και πραγματοποιείται μέσω της σχέσης μας με τον Χριστό. Όλοι μας όμως έχουμε τη μεγάλη αποστολή να συμβάλουμε, προκειμένου, όσο το δυνατόν περισσότεροι άνθρωποι, να στρέψουν τη ματιά τους προς Εκείνον και να ανοίξουν την καρδιά τους, ώστε να δεχτούν την παρουσία Του.

Παρόλη όμως την πίστη μας και την προσπάθειά μας, τα γεγονότα και οι καταστάσεις συχνά μας πτοούν. Κάνουμε ό,τι μπορούμε, ακολουθώντας το θέλημά Του. Προσευχόμαστε με βαθιά πίστη στη δύναμη και την αγάπη Του. Όπως και ο Πέτρος, διαλέγουμε την σωστή στιγμή και τον σωστό τρόπο, σύμφωνα πάντα με την ανθρώπινη λογική μας. Τα αποτελέσματα όμως δεν έρχονται. Ο κόσμος συνεχίζει να «κείται εν τω πονηρώ». Η Εκκλησία μας μοιάζει να περιθωριοποιείται όλο και περισσότερο, ακόμη και να χλευάζεται, ενώ οι άνθρωποι, και ιδιαίτερα οι νέοι μας, επιμένουν να αναζητούν το ξεδίψασμα της ψυχής τους από «φρέατα συντετριμμένα» και στερεμένες πήγες. Ως Χριστιανοί αισθανόμαστε συχνά πως βρισκόμαστε εκτός τόπου και χρόνου, πως η ιστορία μας ξεπέρασε, πως το κεφάλαιο «Χριστός» έκλεισε για την ανθρωπότητα. Νιώθουμε πως ρίχνουμε τα δίχτυα μας τη λάθος ώρα, όπως ακριβώς πίστευε και ο Πέτρος.

Σήμερα όμως ο ίδιος ο Πέτρος μας καλεί να αφήσουμε την εμπειρία της λογικής και να καταφύγουμε στην εμπειρία της πίστεως, αντιμετωπίζοντας τη λάθος ώρα της περιορισμένης κρίσης μας ως την σωστή ώρα του Χριστού. Όπως τότε, έτσι και σήμερα, έτσι και για πάντα, ο Κύριος έχει τη δύναμη να μετατρέπει κάθε ώρα σε σωστή ώρα και να εξασφαλίζει τα θαυμαστά αποτελέσματα μιας ψαριάς τόσο πλούσιας, όσο εκείνης που παραλίγο να αναποδογυρίσει τη βάρκα. Όπως αναφέρει ο άγιος Κύριλλος Αλεξανδρείας, το σημερινό θαύμα αποτελεί διαβεβαίωση προς όλους τους ψαράδες του έργου του Χριστού πως «δεν θα είναι χωρίς μισθό ο κόπος τους, ούτε άκαρπος ο ζήλος που θα δείξουν όταν θα απλώσουν το δίχτυ της ευαγγελικής μύησης, αλλά σε αυτό το δίχτυ θα μαζέψουν από όλα τα μέρη και με σιγουριά τις αγέλες των εθνών».

Ίσως κάποιος να ισχυριστεί πως και τότε και σήμερα, οι άνθρωποι έχουν την ανάγκη να δουν θαύματα. Εμείς, όμως, γνωρίζουμε πως θαύματα κάνει μόνο ο Θεός και πως οι δυνάμεις μας δεν επαρκούν για να προσφέρουμε στον κόσμο θαυματουργικές εμπειρίες. Τα θαύματα όμως, αδελφοί μου, είναι διαρκή και η Εκκλησία δεν μένει ποτέ χωρίς ψαράδες που γεμίζουν το δίχτυ τους. Πρώτοι απ’ όλους είναι οι άγιοι των καιρών μας. Άνθρωποι απλοί, συχνά αγράμματοι, που γίνονται το στήριγμα ενός κόσμου υψηλής μορφώσεως και τεχνολογικών επιτευγμάτων, αλλά φτωχού σε χαρά και ελπίδα. Δεν είναι άραγε αυτό ένα διαρκές θαύμα; Δεν αποτελεί το γεγονός αυτό παρηγοριά και για μας, όταν εξαντλούμαστε και αποκαρδιωνόμαστε κοιτώντας γύρω μας; Δεν αποτελεί το γεγονός αυτό ενδυνάμωση και ενίσχυση της αποφασιστικότητάς μας να συνεχίσουμε την αποστολή και τη διακονία μας; Δεν αποτελεί το γεγονός αυτό διαβεβαίωση πως ο Κύριος των δυνάμεων έχει τη δύναμη να μεταβάλει τη διάνοια και την ψυχή των ανθρώπων; Αλλά και εμείς οι ίδιοι, δεν αποτελούμε άραγε, ο καθένας μας ξεχωριστά, ένα μικρό θαύμα; Τι θα ήταν η ζωή μας χωρίς Εκείνον; Τι σκοπό θα είχαν οι μέρες μας χωρίς Εκείνον; Που θα βρίσκαμε τη δύναμη να συνεχίσουμε χωρίς την παρουσία Του στη ζωή μας;

Αυτή είναι η δύναμη της πίστεως και η παρηγοριά που μας προσφέρει η σημερινή περικοπή. Με την πίστη δεν δένουμε στην ακτή της απογοήτευσης τις βάρκες μας. Δεν αποσυρόμαστε στην καλύβα μας, αποκαμωμένοι και απελπισμένοι.  Συνεχίζοντας να ομορφαίνουμε και να καρπίζουμε την ψυχή μας μέσω της σχέσης μας με τον Χριστό, γινόμαστε μάρτυρες δικοί Του, δίχτυ δικό Του, προσελκύοντας κοντά Του, με τον τρόπο της ζωής μας, τους συνανθρώπους μας.

Έργο δικό Του είμαστε, έργο δικό Του επιτελούμε και όσο ενισχύουμε την Εκκλησία με τον ζήλο, με την πίστη μας και, βεβαίως, με την αγάπη και την ταπεινοφροσύνη μας, η ελπίδα της σωτηρίας του κόσμου δεν θα σβήσει ποτέ.

 

 

Του Μητροπολίτου Αιτωλίας και Ακαρνανίας κ. Δαμασκηνού

 

Μία πρόσκληση, μία συνταρακτική πρόσκληση, απευθύνει προς εμάς το σημερινό Ευαγγέλιο. Μία πρόσκληση, η οποία προέρχεται από τα χείλη του ίδιου του Κυρίου μας και αποδεικνύει για μία ακόμη φορά τον απόλυτο σεβασμό προς την ελευθερία μας, αλλά και την άπειρη αγάπη Του προς εμάς. Ποιά είναι η πρόσκληση αυτή;

«Όποιος θέλει να με ακολουθήσει, ας απαρνηθεί τον εαυτό του, ας σηκώσει τον σταυρό του και ας με ακολουθεί».

Αναφερόμαστε συχνά στην απόφαση του Θεού να προσλάβει την ανθρώπινη φύση. Γνωρίζουμε πως, εξαιτίας της αγάπης Του για τον άνθρωπο, υπέστη τις συνέπειες της αμαρτίας του ανθρώπου, με αποκορύφωμα τον σωματικό πόνο και τον θάνατο. Η σημερινή Του πρόσκληση όμως μας αποκαλύπτει και μία άλλη ανθρώπινη ανάγκη, η οποία βρίσκεται ριζωμένη σε κάθε ψυχή. Όλοι μας την έχουμε αισθανθεί και, άλλοτε με τα χείλη μας κι άλλοτε σιωπηρά, την έχουμε εκφράσει ως αίτημα στους ανθρώπους γύρω μας. Είναι το ίδιο αίτημα που κρύβεται πίσω από το παράπονο του παραλύτου, εκεί, στο πλάι της προβατικής κολυμβήθρας στην Ιερουσαλήμ: «Κύριε, άνθρωπον ουκ έχω».

Σήμερα αδελφοί μου, είναι ο Κύριος που αναζητά άνθρωπο και κηρύσσει προσκλητήριο συμπόρευσης και συνεργασίας για το μεγάλο έργο που ήρθε να πραγματοποιήσει και που δεν είναι άλλο από τη σωτηρία του ανθρώπινου γένους.

Είναι ο Κύριος των δυνάμεων και όμως δεν διατάσσει. Είναι ο Δημιουργός του σύμπαντος και όμως δεν επιβάλλει. Είναι ο νικητής του θανάτου και όμως δεν αναζητά υπηρέτες η υποτακτικούς. Απευθύνεται στον άνθρωπο της εποχής εκείνης αλλά και κάθε εποχής ως ίσος προς ίσον και, σχεδόν παρακλητικά, προφέρει αυτό το υπέροχο «όστις θέλει».

Πολλά λέγονται στην εποχή μας για τον εθελοντισμό. Είναι ένας όρος πολύ διαδεδομένος και, όντως, υποδηλώνει την διάθεση πολλών ανθρώπων στην πατρίδα μας και σε όλο τον κόσμο να προσφέρουν σε αξιόλογα έργα το περίσσευμα των δυνάμεών τους. Σήμερα όμως διαπιστώνουμε πως η υψηλότερη μορφή εθελοντισμού βρίσκεται  μέσα στο Ευαγγέλιο. Πράγματι, ποιό υψηλότερο έργο μπορεί να υπάρξει από την σωτηρία των ανθρώπων και ποιά μεγαλύτερη τιμή μπορεί να βρεθεί για έναν άνθρωπο, από το να συμβάλλει στην ενίσχυση των ανθρώπων και στην πορεία τους προς την αιωνιότητα; Αλλά και ποιά πρόσκληση εθελοντικής προσφοράς μπορεί να ενεργοποιήσει το φιλότιμό μας, όταν αυτή προέρχεται από το στόμα του ίδιου του Κυρίου και Σωτήρα μας;

Μεγαλειώδες λοιπόν το έργο, στο οποίο μας καλεί ο Χριστός. Ποιά είναι όμως τα χαρακτηριστικά του; Η απάντηση στο ερώτημα αυτό δίνεται σήμερα μονολεκτικά και περικλείεται στη λέξη «Σταυρός».

Είναι γεγονός πως με τη λέξη αυτή συνήθως περιγράφουμε την μεγάλη δυσκολία και τον μεγάλο πόνο. Όταν ακούσουμε για άνθρωπο πως «κουβαλάει μεγάλο σταυρό», συνήθως εννοούμε πως υποφέρει από μεγάλο πόνο η περνά μία μεγάλη δυσκολία, η οποία τον ταλαιπωρεί και μάλιστα για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ο Σταυρός του Χριστού μας, όμως, δεν συνδέεται μόνο με τον αβάσταχτο πόνο. Συνδέεται και με την μεγάλη Του αγάπη. Ο Σταυρός του Κυρίου αποτελεί για μας διαρκή υπενθύμιση της κενώσεως του Θεού στο όνομα της αγάπης Του. Πίσω από τον θεολογικό όρο «κένωση» κρύβεται μία έξοδος. Έξοδος του Θεού από την απόλυτη μακαριότητά Του και συνάντηση με τον ταλαιπωρημένο άνθρωπο.

Αν κατανοήσουμε τον σταυρό με αυτήν την σημασία, η σημερινή πρόσκληση του Ευαγγελίου αποκτά νέες και ευρύτερες διαστάσεις. Ο Χριστός μας καλεί να εγκαταλείψουμε την αυτάρκειά μας, να διασπάσουμε τα τείχη του εγωισμού μας, που μας κρατούν περιχαρακωμένους στον μικρόκοσμό μας, να απελευθερωθούμε από την εντύπωση πως εμείς και τα προβλήματά μας είμαστε το κέντρο του σύμπαντος και να νιώσουμε ως δικές μας τις ανάγκες των αδελφών μας.

Καθώς ο Χριστός μας καλεί να απαρνηθούμε τον εαυτό μας, δεν εννοεί να ξεχάσουμε τις ανάγκες και τις επιθυμίες μας. Αντίθετα, μας καλεί να δώσουμε στον εαυτό μας την ευκαιρία να γευτεί την μεγαλύτερη χαρά που μπορούμε να του προσφέρουμε: την χαρά της αγάπης. Ο σύγχρονος κόσμος επιδιώκει να μας πείσει πως η χαρά κρύβεται μόνον στην ικανοποίηση των καταναλωτικών μας αναγκών και στη χρησιμοποίηση των ανθρώπων για τη δική μας ικανοποίηση. Το σημερινό Ευαγγέλιο όμως μας θυμίζει, με τρόπο συγκλονιστικό, την μεγάλη χαρά της εξόδου από το «εγώ» μας. Τη χαρά της ανιδιοτελούς προσφοράς και της ειλικρινούς συμπόνιας, που μας κάνει να νιώθουμε τον πόνο του διπλανού μας ως πόνο δικό μας.

«Σηκώστε λοιπόν τον σταυρό σας και ακολουθήστε με», μας λέει σήμερα ο Χριστός. Ποιός είναι όμως ο σταυρός μας; Οι Πατέρες της Εκκλησίας μας, όπως ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ο Ευθύμιος Ζυγαβηνός και ο Θεοφύλακτος Βουλγαρίας, σε υπομνήματά τους στο Ευαγγέλιο του Ευαγγελιστού Μάρκου, διδάσκουν πως «προσωπικός σταυρός» σημαίνει την ετοιμότητά μας να μαρτυρήσουμε για τον Χριστό με έναν εξίσου επώδυνο θάνατο, όπως ήταν ο δικός Του. Δεν περιορίζονται όμως σε αυτό. Μιλούν για τον Σταυρό ως μία διαρκή αυταπάρνηση, μία διαρκή σταύρωση του εγωισμού μας, που πρέπει να χαρακτηρίζει ολόκληρη την ζωή μας, ως μία διαρκή προθυμία και ετοιμότητα ανακούφισης του πόνου του αδελφού μας και συμβολής στη σωτηρία του. Άρα, λοιπόν, ο προσωπικός μας σταυρός αποτελεί την προσωπική μας κένωση. Όπως στον Γολγοθά, στο πρόσωπο του Χριστού μας, σταυρώθηκε ο παλαιός άνθρωπος, ο ταλαιπωρημένος και αιμόφυρτος από τις συνέπειες του εγωισμού και της αμαρτίας, έτσι κι εμείς, δια του προσωπικού μας σταυρού, σταυρώνουμε το εγωιστικό μας φρόνημα, ακολουθώντας τον δρόμο του Αναστάντος Θεανθρώπου και μετατρέποντας την εγωκεντρική μας ζωή σε διαρκή έξοδο και συνάντηση αγάπης με τον συνάνθρωπό μας. Εκεί αποσκοπεί η πνευματική και ασκητική οδός, στην οποία μας καλεί η Εκκλησία. Μέσω αυτής, γινόμαστε δικοί Του. «Αυτοί που ανήκουν στον Χριστό», λέει ο ιερός Χρυσόστομος στην τέταρτη κατήχησή του, «έχουν σταυρώσει την σάρκα τους με τα πάθη και τις επιθυμίες της». Είναι η κατάσταση στην οποία, τα ιδιαίτερα χαρίσματα, οι κλήσεις μας και οι δεξιότητές μας εντάσσονται σε μία ύψιστη αποστολή, στη δική Του αποστολή που δεν είναι άλλη από την διαρκή διακονία του αδελφού μας.

Αδελφοί μου,

Η Εκκλησία αποτελεί το σώμα του Χριστού επεκτεινόμενο εις τους αιώνες. Ο Χριστός, δια των Μυστηρίων της Εκκλησίας και δια της Χάριτος των Αγίων και ιδιαιτέρως της Παναγίας μας, βρίσκεται διαρκώς «εν μέσω ημών». Η πρόσκλησή Του απευθύνεται προς τον καθένα μας. Ο Χριστός αναζητά συνεργούς στο έργο Του. Η Εκκλησία Του μας χρειάζεται. Κάθε χάρισμα μπορεί να  συμπληρώσει το έργο Του. Κάθε προθυμία προσφοράς γίνεται μαρτυρία της παρουσίας Του στον κόσμο. Όποιος ακολουθήσει τον Χριστό στον δρόμο της προσφοράς και της αυταπάρνησης, θα γευτεί από αυτή κιόλας την ζωή την χαρά του Παραδείσου. Διότι ο παράδεισος δεν είναι τόπος αλλά τρόπος ζωής. Ζωής, αγάπης και ένωσης με τον Θεό, την αιώνια πηγή της χαράς.  Αυτό υπόσχεται σήμερα ο Χριστός μας,  αυτό διδάσκουν οι Πατέρες μας, αυτό επιβεβαιώνουν οι άγιοί μας, σε αυτό προτρέπει και ο Απόστολος Παύλος στην προς Γαλατάς επιστολή του:

«Αλλήλων τα βάρη βαστάζετε, και ούτως αναπληρώσατε τον νόμον του Χριστού» (6,2). Δηλαδή, να σηκώνετε ο ένας το φορτίο του άλλου και έτσι θα εφαρμόσετε πλήρως τον νόμο του Χριστού.

Το μήνυμα της Κυριακής 10ης Σεπτεμβρίου 2023 του Μητροπολίτου Αιτωλίας και Ακαρνανίας κ. Δαμασκηνού

Ανήκουμε στην Εκκλησία του Χριστού. Το γεγονός αυτό εγκαινιάστηκε κατά την ώρα του βαπτίσματός μας και επιβεβαιώνεται καθημερινά με την πίστη μας και τον προσωπικό μας πνευματικό αγώνα, προκειμένου να εναρμονίσουμε τη ζωή μας με το θέλημα του Θεού.

Αλήθεια όμως! Ποιός είναι αληθινά ο Χριστός και ποιός είναι ο πραγματικός σκοπός του ερχομού Του στη γη; Η σημερινή περικοπή του Ιερού Ευαγγελίου όπως την ακούσαμε κατά την διάρκεια της Θείας Λειτουργίας, είναι μικρή σε έκταση, περιέχει όμως θεμελιώδεις θεολογικές απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά, οι οποίες διαφοροποιούν εντελώς το πρόσωπο και την αποστολή του Χριστού μας από το πνεύμα και τη νοοτροπία της Παλαιάς Διαθήκης, αλλά και πολλών σημερινών συνανθρώπων μας, οι οποίοι ρυθμίζουν τη ζωή τους με βάση μία διαστρεβλωμένη εικόνα του Θεού.

Όσα ακούσαμε σήμερα από το Ευαγγέλιο αποτελούν απόσπασμα από την συνομιλία του Κυρίου μας με τον Νικόδημο. Ποιός ήταν όμως ο Νικόδημος; Όπως αναφέρει ο Ευαγγελιστής Ιωάννης στην αρχή του τρίτου κεφαλαίου στο οποίο ανήκει η σημερινή ευαγγελική περικοπή, ο Νικόδημος ήταν Φαρισαίος, ανήκε δηλαδή στους φανατικότερους εκπροσώπους του εβραϊκού λαού, με τις πλέον απόλυτες θέσεις σχετικά με τον αναμενόμενο μεσσία και τον εγκόσμιο θρίαμβό Του. Οι πεποιθήσεις αυτές ήταν η αιτία ώστε οι Φαρισαίοι να αποτελούν τους φανατικότερους εχθρούς του Κυρίου και αργότερα της Εκκλησίας.

Ο Νικόδημος όμως, αν και Φαρισαίος, αναζητά την αλήθεια. Επισκέπτεται τον Κύριο με αληθινό ενδιαφέρον. Δεν υποκρίνεται. Δεν επιθυμεί να Τον παγιδεύσει, όπως έκαναν συχνά οι όμοιοί του. Αναγνωρίζει τον Χριστό ως άνθρωπο του Θεού, αποδεχόμενος τα θαύματά Του, σε μερικά από τα οποία μπορεί να ήταν και αυτόπτης μάρτυρας.

Ο Χριστός γνωρίζει πως ο Νικόδημος είναι ακόμη εγκλωβισμένος στην εικόνα του Θεού που είχε ο λαός του Ισραήλ. Ενός Θεού δυνάμεως, ο οποίος θα κρίνει τους ειδωλολάτρες και θα συντρίψει τους ξένους κατακτητές. Η καλή προαίρεση του Νικοδήμου λοιπόν τον καθιστά έτοιμο να δεχθεί την αποκάλυψη του αληθινού τρόπου με τον οποίον ενεργεί ο Θεός, αλλά και τον  αληθινό σκοπό της ενανθρωπήσεώς Του. Και ποιός είναι Εκείνος που γνωρίζει όλα αυτά καλύτερα από τον καθένα; Ποιός άλλος από τον ίδιο τον Χριστό, τον Υιό και Λόγο του Θεού, ο Οποίος «κατέβηκε από τον ουρανό και που ανήκει στον ουρανό», όπως μας αναφέρει ο 13ος στίχος. Ιδού λοιπόν η πρώτη αποκάλυψη της περικοπής: Ο Χριστός δεν είναι απλώς ένας άνθρωπος του Θεού, αλλά ο ίδιος ο Θεός που έγινε άνθρωπος. Μόνον αυτός μπορεί να βεβαιώσει μία δεύτερη αποκάλυψη: Πως ο Θεός είναι αγάπη και πως μόνον η αγάπη οδηγεί στην αιώνια ζωή.

Αποκομμένος όμως από τον ουρανό, ο αποστάτης άνθρωπος, αντικατέστησε στην ψυχή του τον Θεό με τον εαυτό του. Την εικόνα του Θεού αλλοίωσε η δαιμονική υπερηφάνεια, το «Γενικό Επιτελείο των παθών», όπως τη χαρακτηρίζει ο άγιος Παΐσιος. Αντί της αγάπης που ποτέ δεν καυχιέται και όλα τα συγχωρεί, όπως μας αναφέρει ο Απόστολος Παύλος στην πρώτη προς Κορινθίους επιστολή του, την ανθρώπινη ψυχή κατέκλυσε ο εγωισμός, μεταβάλλοντας τον άνθρωπο σε δικαστή των πάντων. Ο άνθρωπος έμαθε να εντοπίζει διαρκώς το λάθος του άλλου, να τον κρίνει και να τον καταδικάζει. Ο πεσμένος άνθρωπος ξέχασε να αγαπά και επιδόθηκε σε ένα ανηλεές άθλημα κατάκρισης και καταδίκης του αδελφού του. Όπως φαίνεται και στην περίπτωση των Φαρισαίων, η υπερηφάνεια είναι σε θέση να μετατρέψει ακόμη και την πίστη σε πηγή αλαζονείας και απόρριψης του συνανθρώπου μας. Χωρίς ζωντανή σχέση με τον αληθινό Θεό, η πίστη γίνεται απάνθρωπη και στην ουσία αντίθεη.

Αυτή τη ζωντανή σχέση ήρθε να αποκαταστήσει ο Χριστός στη γη. Η σημερινή περικοπή αποτελεί πρόσκληση ένωσης με το Θεό της αγάπης, ώστε να γίνουμε και εμείς άνθρωποι αγάπης.  Μέσα στην Εκκλησία μαθαίνουμε ξανά πόσο αγάπησε ο Θεός ακόμη και αυτόν, τον πεσμένο, τον τραυματισμένο, τον μιαρό άνθρωπο, ώστε, όπως ακούσαμε στον 15ο στίχο,  «παρέδωσε στο θάνατο το μονογενή του Υιό, για να μη χαθεί όποιος πιστεύει σ’ αυτόν αλλά να έχει ζωή αιώνια».

Ιδού το σκάνδαλο και η αιτία του μένους των Φαρισαίων: Ενώ ανέμεναν Μεσσία ενός έθνους, θριαμβευτή και τιμωρό των αλλοφύλων, αλλά και του κάθε αμαρτωλού, στο πρόσωπο του Χριστού, αποκαλύπτεται ένα Θεός που δεν επιθυμεί την καταδίκη, αλλά την σωτηρία όλων των ανθρώπων. Ιδού όμως και το σκάνδαλο εκείνων που επιμένουν και στις μέρες μας να βλέπουν τον Θεό ως δικαστή και τιμωρό: Ενώ πιστεύουν στο σχέδιο της αγάπης Του, αναλαμβάνουν εν ονόματί του, να ανακαλύπτουν υπαρκτές η και ανύπαρκτες αμαρτίες, κατακεραυνώνοντας συνανθρώπους τους με απάνθρωπη σκληροκαρδία.

Αδελφοί μου,

Σκοπός το Θεού είναι μας κάνει ομοίους Του. Όμοίους Του στη συγχώρεση, ομοίους Του στην επιείκεια, ομοίους Του στην αγάπη. Κάθε χριστιανός αποτελεί την ζωντανή εικόνα του Θεού στον κόσμο και ο κόσμος, ο ταλαιπωρημένος και απελπισμένος, αναζητά στο πρόσωπο του κάθε χριστιανού τον αληθινό Θεό της αγάπης. Όποιος βιώνει την ζωντανή σχέση με τον Χριστό, ακούει τη φωνή του Θεού, ο Οποίος «πάντας ανθρώπους θέλει σωθήναι και εις επίγνωσιν αληθείας ελθείν», όπως αναφέρει ο απόστολος Παύλος στην πρώτη επιστολή του προς τον Τιμόθεο.  Όποιος έχει αποδεχθεί την αναγέννηση που προσφέρει το Άγιο Πνεύμα, μέσω των Μυστηρίων της Εκκλησίας μας, έχει εγκαταλείψει τον σκληρόκαρδο πεσμένο εαυτό του και απολαμβάνει την χαρά της αποκατάστασης της αυθεντικής του φύσης. Όποιος έχει μεθύσει από την αγάπη του Θεού, μεταβάλλεται σε πηγή επιείκειας και αγάπης για τον διπλανό του.

Το μήνυμα της σημερινής περικοπής είναι απλό, μεγαλειώδες, χαρμόσυνο και λυτρωτικό: Σκοπός του ερχομού του Υιού του Θεού στη γη δεν είναι η καταδίκη αλλά η σωτηρία όλου του κόσμου. Όποιος θέλει να μετρήσει την πίστη του στον αληθινό Θεό, ας κρίνει ο ίδιος τη στάση του απέναντι στον αδελφό του και, ανάλογα με την αυστηρότητα η την αγάπη του, ας κατατάξει τον εαυτό του μεταξύ των αμείλικτων Φαρισαίων η των αναγεννημένων τέκνων του Θεού, ο Οποίος δεν μας θέλει κριτές αλλά συμμέτοχους στο έργο της σωτηρίας το κόσμου.

Ας ενισχύσουμε λοιπόν αδελφοί μου τους δεσμούς μας με τον αληθινό Θεό της αγάπης, ας βαδίσουμε με ζήλο, αλλά και ταπεινοφροσύνη την πνευματική οδό των Πατέρων μας που οδηγεί προς Εκείνον και ας μεταβληθούμε σε πηγή αγάπης προς όλους.

Το μήνυμα της Κυριακής 3ης Σεπτεμβρίου 2023 του  Μητροπολίτου Αιτωλίας και Ακαρνανίας κ. Δαμασκηνού

 

Όπως γνωρίζετε, η Ορθόδοξη Εκκλησία μας στηρίζεται σε δύο πυλώνες, σε δύο θεμέλια: Το ένα είναι η Αγία Γραφή και το άλλο η Ιερά μας Παράδοση.

Η πρώτη περιγράφει όλα τα στάδια του σχεδίου του Θεού, προκειμένου ο άνθρωπος να επιστρέψει στην αγκαλιά του Ουράνιου Πατέρα και Δημιουργού του. Η δεύτερη περιλαμβάνει τον βίο και την διδασκαλία των Αγίων Πατέρων της Εκκλησίας μας, οι οποίοι ανταποκρίθηκαν, ψυχή τε και σώματι, στην θεϊκή πρόσκληση, δείχνοντας προς εμάς, με τη ζωή και τον λόγο τους, τον δρόμο προς την αιωνιότητα.

Η Εκκλησία αποτελεί μία κοινωνία ανθρώπων, τους οποίους συνδέει η κοινή πίστη αλλά και ένας κοινός τρόπος ζωής, σύμφωνα με το παράδειγμα του Κυρίου μας και των Αγίων Του. Όπως λοιπόν αντιλαμβάνεστε, το Ευαγγέλιο αποτελεί για εμάς τους Ορθόδοξους Χριστιανούς, όχι μόνον ένα απλό κείμενο αλλά έναν ισχυρό σύνδεσμο που μας κρατά ενωμένους και μας κάνει συνοδοιπόρους στον δρόμο προς την ουράνια Βασιλεία.

Αυτή την ενότητα επιθυμώ ως νέος Επίσκοπός σας να ενισχύσω μέσω της συχνής μας επικοινωνίας. Για τον λόγο αυτό, κάθε Κυριακή, καθ’ όλη τη διάρκεια του νέου εκκλησιαστικού έτους, θα απευθύνομαι  προς εσάς, μέσω του κηρύγματος, έχοντας ως σκοπό να ενισχύσω τους πνευματικούς μας δεσμούς, ώστε, ως τοπική Εκκλησία, να βαδίσουμε μαζί το δρόμο της σωτηρίας.

Σε αυτήν την πρώτη Κυριακή του εκκλησιαστικού έτους, η Εκκλησία μας παρουσιάζει την παραβολή των κακών γεωργών. Όπως ακούσαμε κατά την ανάγνωση του Ευαγγελίου, ένας πλούσιος γαιοκτήμονας εμπιστεύεται το αμπέλι του σε κάποιους γεωργούς, οι οποίοι όμως αποδεικνύονται ανάξιοι της εμπιστοσύνης του και αρπάζουν τον καρπό. Η αυθάδεια και η αλαζονεία τους μάλιστα φτάνει σε τέτοιο σημείο, ώστε κακοποιούν τους απεσταλμένους του γαιοκτήμονα, που έρχονται να ελέγξουν την εργασία τους και σκοτώνουν τον ίδιο τον γιο του.

Σύμφωνα με τον Άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο, η παραβολή αυτή είναι πολυεπίπεδη και τα μηνύματά της πολλά και διαχρονικά. Αυτή καθεαυτή η παραβολή είχε ως πρώτους αποδέκτες τους Γραμματείς και τους Φαρισαίους, οι οποίοι εκπροσωπούν τον Εβραϊκό λαό. Έναν λαό ο οποίος αξιώθηκε της μεγάλης εμπιστοσύνης του Θεού προκειμένου να καλλιεργήσει και να φανερώσει στον κόσμο το θέλημά Του, με σκοπό, όλοι οι άνθρωποι να γνωρίσουν τον έναν και μοναδικό Θεό. Το προνόμιο όμως αυτό έγινε για εκείνους αιτία αλαζονείας, η οποία τελικώς τους οδήγησε επανειλημμένως στην αποστασία. Ιδιαιτέρως οι Φαρισαίοι μετατράπηκαν σε κριτές των πάντων. Διατήρησαν τους τύπους, έχασαν όμως την ουσία, στερώντας από τον εαυτό τους και τους άλλους την αγάπη και το έλεος.

Οι προφήτες, ως απεσταλμένοι του Θεού, σε όλη την Παλαιά Διαθήκη, καλούσαν τον Εβραϊκό λαό να επιστρέψει στην αυθεντική και καρδιακή σχέση με τον Θεό, στηλιτεύοντας την σκληροκαρδία και την υποκρισία. Όλοι όμως ανεξαιρέτως περιφρονήθηκαν, χλευάστηκαν και τελικώς βρήκαν μαρτυρικό τέλος. Έσχατος και κορυφαίος απεσταλμένος υπήρξε ο ενανθρωπήσας Υιός και Λόγος του Θεού, ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός. Όμως και Αυτός είχε την ίδια αντιμετώπιση και τελικώς υπέστη τον σταυρικό θάνατο.

Πέρα από το κατηγορητήριο, το οποίον  απευθύνει η παραβολή αυτή προς τους Γραμματείς και Φαρισαίους, περιλαμβάνει μηνύματα αλλά και  προειδοποιήσεις προς τον νέο περιούσιο λαό του Θεού, που δεν είναι άλλος από την Εκκλησία στην οποία όλοι ανήκουμε. Αυτή είναι ο νέος αμπελώνας, τον οποίον ο Κύριος εμπιστεύτηκε σ’ εμάς.  Ο μυστικός αυτός αμπελώνας αναμένει τον πνευματικό μας αγώνα, ώστε να δώσει τους καρπούς της πίστεως και της κατά Θεόν ζωής. Αυτοί είναι οι πολύτιμοι καρποί, τους οποίους καλούμεθα να προσφέρουμε στον εαυτό μας, στους αδελφούς μας και στον κόσμο ολόκληρο.  Ο καθένας από εμάς έχει την ευθύνη να αναπτύξει τις προσωπικές του δυνατότητες και τα τάλαντα, συμβάλλοντας σε αυτή την καρποφορία. Ο καθένας από μας έχει τη δική του αποστολή.

Υπάρχει, όμως, και μία ιδιαίτερη κατηγορία μελών της Εκκλησίας μας, η οποία έχει αναλάβει ένα ιδιαίτερο έργο: να μεταφέρει διαρκώς την αυθεντική φωνή του Ευαγγελίου του Χριστού στον λαό, να εντοπίζει τυχόν παραχάραξη του Ευαγγελικού λόγου και αλλοίωση του χριστιανικού ήθους και να υπενθυμίζει το αυθεντικό θέλημα του Θεού. Αυτή είναι η αποστολή του Ιερού Κλήρου και ιδιαιτέρως του Επισκόπου, ο οποίος, όπως οι απεσταλμένοι στον αμπελώνα της παραβολής,  είναι ο απεσταλμένος στην τοπική Εκκλησία.  Η αποστολή του αποτελεί συνέχεια του έργου των Αγίων Αποστόλων. Αυτός είναι ο «απεσταλμένος», ως συνέχεια των δώδεκα Μαθητών που άκουσαν από τον αναστημένο Χριστό: «Ειρήνη σ’ εσάς! Όπως ο Πατέρας έστειλε εμένα, έτσι στέλνω κι εγώ εσάς» (Ιω. 20,21).  Η αποστολική διαδοχή, η οποία ξεκίνησε την ημέρα της Πεντηκοστής, φτάνει μέχρι τις μέρες μας μέσω της χειροτονίας των Επισκόπων και δεν αποτελεί τίποτε άλλο παρά την φανέρωση της διαρκούς παρουσίας και μέριμνας του Χριστού μέσα στην Εκκλησία.

Ο τοπικός Επίσκοπος δεν ποιμαίνει την Εκκλησία ως κριτής αλλά ως πατέρας, έχοντας και ο ίδιος δεχτεί, μέσω της χειροτονίας του, την πατρική αγάπη του Θεού Πατρός. Για να συνειδητοποιήσει κανείς την ποιότητα και την ευθύνη της αποστολής του Επισκόπου, αρκεί να διαβάσει τις Επιστολές του Αποστόλου Παύλου. Εκεί θα διαπιστώσει με πόση έννοια και αγωνία ο Απόστολος των Εθνών, ως απεσταλμένος και εκείνος, καταρτίζει πνευματικά τις νεοσύστατες εκκλησίες που ο ίδιος ίδρυσε, αλλά και  πόση χαρά νιώθει όταν διαπιστώνει πως τα πνευματικά του τέκνα καρποφορούν πνευματικά.

Η σημερινή παραβολή, μας καλεί να μην ακολουθήσουμε τον δρόμο των κακών γεωργών, αλλά να αναλάβουμε, όχι με αλαζονεία αλλά με ευθύνη και ταπεινοφροσύνη την αποστολή μας. Δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε πως επιτελούμε έργο, όχι δικό μας αλλά το έργο του μεγάλου Αμπελουργού, του Χριστού μας. Μόνον έτσι θα επιτύχουμε την προσωπική μας καρποφορία, μόνον έτσι θα συμβάλλουμε και στην καρποφορία ολόκληρής της Εκκλησίας. Η καρποφορία αυτή δεν μπορεί παρά να αποτελεί για τον τοπικό Επίσκοπο χαρά και καύχημα, προκειμένου να επιτελεί και εκείνος με ζήλο και αφοσίωση τη δική του αποστολή, προσφέροντας το σύνολο των δυνάμεών του στο έργο της σωτηρίας του ποιμνίου που του εμπιστεύτηκε «ο Ποιμήν ο καλός».

Αδελφοί μου,

Ο Θεός με αξίωσε να βρεθώ απεσταλμένος σε ένα ευλογημένο τόπο, με ανθρώπους πρόθυμους να διακονήσουν τον αμπελώνα Του και να προσφέρουν την αγάπη τους στον σύγχρονο κόσμο. Σε αυτό το έργο καλώ τον καθένα σας να συμμετάσχει με ακόμη μεγαλύτερο ζήλο, αναγνωρίζοντας τα μοναδικά χαρίσματα εκάστου και έχοντας απόλυτη εμπιστοσύνη στο ενδιαφέρον σας προς τον συνάνθρωπο και την αφοσίωσή σας προς την Εκκλησία.