Γεννήθηκε στην Αθήνα και έχει μια μεγάλη καριέρα στη φυσική υψηλών ενεργειών άστρο-σωματιδιακή φυσική και κοσμολογία. Έχει εργαστεί στο Fermilab στην Αμερική, στο Ευρωπαϊκό κέντρο ερευνών CERN, καθηγητής στη Γαλλία όπου υπήρξε και διευθυντής ερευνών στο CNRS/IN2P3 για άστρο-σωματιδιακή φυσική, διευθυντής της Ευρωπαϊκής κοινοπραξίας για άστρο-σωματιδιακή φυσική, και τώρα είναι ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου Βαρυτικών Κυμάτων που διαχειρίζεται την Ευρωπαική βαρυτική κεραία VIRGO.
Η Βαρυτική Αστρονομία είναι ένας καινούργιος και πολλά υποσχόμενος κλάδος μελέτης του «σκοτεινού Σύμπαντος» και μελετά κυρίως τα πιο βίαια συμβάντα στο Σύμπαν όπως τη συγχώνευση Μαύρων Τρυπών [που έχει βραβευτεί με Νόμπελ Φυσικής το 2017] ή την ένωση αστέρων νετρονίων.
Όπως αναφέρει και ο ίδιος σε πρόσφατο άρθρο του στην Καθημερινή: «Έχουμε ζήσει τρεις εποχές στον τρόπο που βλέπαμε τον ουρανό.
Την αρχαϊκή εποχή που προβάλλαμε τα γήινα στον ουρανό, τα ζώδια κλπ, την εποχή που ξεκινάει με τον Θαλή και φτάνει έως τις αρχές του 20ού αιώνα, αυτή της γεωμετροποίησης του σύμπαντος, και τέλος την εποχή από τα μέσα του 20ού αιώνα, όταν χάρη στην εξέλιξη των οργάνων μας, επεκτείνουμε τους τρόπους αντίληψης του σύμπαντος πέρα από το οπτικό σήμα.
Αρχίζουμε να ανιχνεύουμε νέους “κοσμικούς αγγελιοφόρους”, τα ραδιοκύματα, τις ακτίνες Χ και γ, τις κοσμικές ακτίνες, τα νετρίνα, τα βαρυτικά κύματα.
Ανακαλύπτουμε έτσι τα “σκοτεινά” και βίαια μέρη του σύμπαντος. Το σύμπαν σταματά να είναι μονάχα μια εικόνα, ένα σύνολο γεωμετρικών σημείων.
Βλέπουμε εκρήξεις σουπερνόβα, κοσμικούς πίδακες, σύντομες λάμψεις μεγάλης ενέργειας, ανιχνεύουμε έμμεσα την ύπαρξη μελανών οπών με μάζα εκατομμυρίων ήλιων στο κέντρο των γαλαξιών, παλλόμενους αστέρες νετρονίων… Δυναμικά φαινόμενα όπου η φυσική του απειροστού των πυρήνων και των σωματιδίων παίζει κυρίαρχο ρόλο. Ξαφνικά ο ουρανός γίνεται ένα τοπίο παράξενο, ένα μέρος όπου συμβαίνουν πράγματα. Τα βίαια γεγονότα δεν είναι εξαιρέσεις, παίζουν ρόλο στη δόμηση του σύμπαντος».
Ευχόμαστε καλή επιτυχία στον επιφανή επιστήμονα, να επισκέπτεται σαν μια persona grata τη πόλη μας, και ελπίζουμε να μπορέσει κάποια στιγμή να δώσει μια ανοιχτή ομιλία για την επιστήμη του στη περιοχή μας.
*O πειραματικός φυσικός, Σπύρος Μαργέτης, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κεντ του Οχάιο γεννήθηκε στο Μεσολόγγι, σπούδασε στην Αθήνα και «πέταξε» για την αντίπερα όχθη του Ατλαντικού, στην Αμερική και πλέον συγκαταλέγεται στους πολλούς Έλληνες επιστήμονες που διαπρέπουν στο εξωτερικό και μας κάνουν περήφανους με τα κατορθώματά τους.
Από μικρός ασχολήθηκε με τον χώρο της φυσικής και της έρευνας, και η προσήλωσή του τον οδήγησε στο κατώφλι του CERN, αργότερα έλαβε μέρος σε ένα από τα μεγαλύτερα πειράματα στον κόσμο και σήμερα είναι καθηγητής του Πανεπιστημίου Κεντ στο Οχάιο της Αμερικής όπου εκτός του ότι μεταδίδει τις γνώσεις του σε νέους φυσικούς, συνεχίζει τα αξιέπαινα πειράματά του.
Καθηγητής Φυσικής στο Πανεπιστήμιο ΚΕΝΤ των Η.Π.Α.
Η Σύγχρονη Φυσική έχει εισάγει στη ζωή μας μερικές καινούργιες ιδέες και έννοιες οι οποίες έχουν αλλάξει ρηξικέλευθα και βαθιά τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε και κατανοούμε το κόσμο.
Οι ιδέες αυτές αντικατέστησαν άλλες παλιότερες ιδέες και είναι σχεδόν σίγουρο ότι στο μέλλον θα αντικατασταθούν και αυτές από άλλες ιδέες, πιο ευρύτερες και περιεκτικές.
Ίσως γιατί είναι η μοίρα των ιδεών να εξελίσσονται!
Παραθέτουμε εδώ περιληπτικά μερικές από αυτές τις ιδέες με την ελπίδα ότι θα μας εμπνεύσουν. Σε μελλοντικά άρθρα θα ασχοληθούμε περισσότερο και σε βάθος σε κάποιες από αυτές.
Η ιδέα της Παγκοσμιότητας: οι νόμοι της φυσικής φαίνεται να είναι συμπαντικοί.
Παραφράζοντας τον Αϊνστάιν: “το θαύμα δεν βρίσκεται στο ποιοι είναι οι νόμοι του Σύμπαντος αλλά στο ότι υπακούει σε νόμους“.
Η ιδέα είναι σχετικά απλή: Οι νόμοι της Φυσικής είναι οι ίδιοι παντού, εδώ στην Γη, στον Σείριο, κοντά στο κέντρο του Γαλαξία μας ή δίπλα σε μια μαύρη τρύπα. Δεν εξαρτώνται δηλαδή από τη θέση μας στο Σύμπαν. Επιπλέον δεν εξαρτώνται από τον χρόνο· είναι οι ίδιοι νόμοι που ίσχυαν χθες ή πριν από ένα δισεκατομμύριο χρόνια.
Θα αναρωτηθεί κανείςγιατί να είναι έτσι. Η εξήγηση δεν είναι απλή και θα επανέλθουμε σε αυτό το θέμα μια άλλη στιγμή. Για την ώρα ας πούμε ότι έτσι είναι η Φύση. Πάντως το γεγονός του ότι οι νόμοι είναι παντού οι ίδιοι κάνει τη ζωή μας πιο εύκολη, καθώς προσπαθούμε να τους μελετήσουμε. Φανταστείτε ένα Σύμπαν με νόμους οι οποίοι αλλάζουν από το ένα μέρος στο άλλο· η μελέτη και καταγραφή τους θα ήταν εφιάλτης.
Ο Νόμος της Παγκοσμιότητας βρίσκεται πίσω από κάθε επιστημονικό εγχείρημα. Για παράδειγμα δεν θα μπορούσαμε να πάμε στο Φεγγάρι ή αργότερα στον Άρη, εάν δεν είμαστε σίγουροι ότι ο νόμος της βαρύτητας είναι ο ίδιος εκεί. Ούτε θα ψάχναμε για εξωπλανητικά συστήματα ή εξωγήινους εάν η ζωή και η φύση ακολουθούσαν τελείως διαφορετικούς νόμους.
Όταν ο Νεύτωνας εμπνεύστηκε το νόμο της βαρύτητας, αυτό που αντιλήφθηκε δεν ήταν ότι το μήλο πέφτει επειδή υπάρχει η βαρύτητα, ο καθένας το ξέρει αυτό από εμπειρία. Αντιλήφθηκε τη παγκοσμιότητα του νόμου αυτού, το ότι η ίδια δύναμη που επιδρά στο μήλο είναι αυτή που κρατά το Φεγγάρι και τους Πλανήτες σε τροχιά γύρω από το Ήλιο, αποκαλύπτοντας με αυτό το τρόπο την δυναμική αιτία της ουράνιας μηχανικής.
Η ιδέα της μεγάλης Ενοποίησης: υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι τελικά όλα τα βασικά στοιχεία του κόσμου (σωματίδια, δυνάμεις αλλά ακόμη και ο χώρο-χρονικός καμβάς) είναι στη βάση τους αδιαχώριστα έχοντας κοινή καταγωγή.
Το βασικό στοιχείο αυτής της ιδέας είναι η πεποίθηση ότι η φαινομενική πληθώρα των στοιχείων, ατομικών και υποατομικών, και των δυνάμεων της φύσης δεν είναι παρά όψεις, εκδηλώσεις της ίδιας βασικής ουσίας, μιας βασικής δυναμικότητας. Η φύση και οι ιδιότητές της παραμένουν ακόμη μυστήριο.
Όλα ξεκίνησαν με τις διατύπωση των εξισώσεων του Maxwell για τον ηλεκτρομαγνητισμό και τη φύση του φωτός, όπου γίνεται η ενοποίηση δύο δυνάμεων αρχικά άσχετων, της ηλεκτρικής και μαγνητικής δύναμης, σε μία, την ηλεκτρομαγνητική δύναμη. Συνέχισε με την ενοποίηση της ηλεκτρομαγνητικής δύναμης με την ασθενή δύναμη, τη δύναμη πίσω από όλα τα ραδιενεργά φαινόμενα…και εδώ είναι το σημείο όπου βρισκόμαστε σήμερα. Από εδώ και πέρα υπάρχει μια πληθώρα ενδείξεων, επιχειρημάτων και θεωριών για να ενωθεί μαζί της και η πυρηνική ή ισχυρή δύναμη καθώς και η δύναμη της βαρύτητας. Σε αυτές τις θεωρίες δίνουμε το συλλογικό όνομα ‘Θεωρίες της Μεγάλης Ενοποίησης‘ ή ‘Θεωρίες των Πάντων’! Σε αυτά τα εγχειρήματα οι θεωρητικοί φυσικοί δοκιμάζουν πολλές εκπλήξεις αλλά και αποτελέσματα άπειρης ομορφιάς.
Η πιο ευρέως γνωστή θεωρία των πάντων είναι η θεωρία των Υπερχορδών. Ανήκει στη κατηγορία των λεγόμενων υπερ-συμμετρικών θεωριών (δηλ. υποθέτει την ύπαρξη κάποιων συμμετριών που η ύπαρξή τους δεν έχει αποδειχθεί ακόμη αν και οι επιστήμονες τις ψάχνουν π.χ. στον LHC επιταχυντή στο κέντρο ερευνών CERN στη Γενεύη που ανακάλυψε το λεγόμενο «σωματίδιο του Θεού»). Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή, το ζητούμενο θεμελιακό σωματίδιο ονομάζεται ‘υπερ-χορδή’ ή ‘υπερ-μεμβράνη’ η οποία πάλλεται σε δέκα διαστάσεις. Ανάλογα με τη ‘νότα’ που πάλλεται η χορδή αυτή εκδηλώνεται στον τρισδιάστατο κόσμο μας σαν ηλεκτρόνιο, φως, πυρηνική δύναμη κτλ.
Μια έκδοση της θεωρίας υποθέτει ότι υπάρχει μια μόνο δύναμη, η βαρύτητα, η οποία δρα σε ανώτερες διαστάσεις και χώρους και το ότι οι τρισδιάστατες φαινομενικές δυνάμεις που παρατηρούμε δεν είναι τίποτε άλλο παρά ολογραφικές προβολές των εκεί συμβαινόντων στον περιορισμένο χωροχρονικά κόσμο μας.
Αλλά οι πτήσεις των θεωρητικών φυσικών δεν σταματούν εκεί. Υπάρχουν θεωρίες [κυρίως από Ρώσσους φυσικούς] με τελείως αφηρημένες υποθέσεις, όπου το θεμελιώδες ‘κάτι’ είναι τελείως άυλο, ένας απλός αριθμός! Έτσι η θεωρία των πάντων ταυτίζεται με την θεωρία των αριθμών σε ένα τελειωτικό πάντρεμα του νου και της ύλης, της λογικής και της φύσης του κόσμου! Είναι η στιγμή που ο Πυθαγόρας μπαίνει στη σκηνή με το μονόχορδό του σκορπίζοντας θεία αρμονία!
Ότι και να είναι πάντως αυτό το έσχατο θεμέλιο του κόσμου, χορδή, ολογραφία ή αριθμός, παραμένει ακόμη κρυμμένο. Ένα υπέροχο βιβλίο για το κοινό πάνω στο θέμα αυτό έχει γράψει ο Brian Green: Το κομψό σύμπαν [the elegant universe].
Συμμετρίες και οι Νόμοι της Διατήρησης: Φαίνεται ότι κάθε φορά που η φύση παραμένει αδιάφορη στις επιλογές μας, δηλαδή κάθε φορά που έχουμε την ελευθερία να διαλέξουμε και ο νόμος που μελετάμε να μην επηρεάζεται, τότε κάτι, μια φυσική ποσότητα είναι διατηρήσιμη, δηλαδή παραμένει αναλλοίωτη μέσα στο χρόνο.
Η ιδέα αυτή αφορά σε ένα παράξενο χαρακτηριστικό της φύσης, την ύπαρξη ορισμένων συμμετριών οι οποίες φαίνεται να είναι μέσα στη φύση των νόμων που την διέπουν. Όταν υπάρχει απόλυτη συμμετρία τότε όλα είναι απορροφημένα σε μια ενοποιημένη κατάσταση, δεν υπάρχει διαφοροποίηση, ούτε εκδήλωση. Στην απόλυτη συμμετρία δεν υπάρχει διαχωρισμός σωματιδίων και δυνάμεων (όπως αναφέραμε παραπάνω), δεν υπάρχει διαχωρισμός μεταξύ ηλεκτρονίων και κουάρκς, δεν υπάρχει διαχωρισμός μεταξύ ‘εγώ’ και ‘εσύ’. Το γεγονός της πολλαπλότητας και του διαχωρισμού αποδεικνύει το ότι η φύση είναι σε μια «ατελή» κατάσταση, το ότι διάφορες συμμετρίες έχουν ‘σπάσει’.
Στη φυσική η έννοια της συμμετρίας σε ένα νόμο, σημαίνει ότι υπάρχει κάποιο είδος ελευθερίας επιλογής από τη μεριά μας η οποία δεν ‘ενοχλεί’ τη φύση, την αφήνει αδιάφορη, έτσι ώστε ο νόμος να μην επηρεάζεται. Για παράδειγμα όταν κάνω ένα πείραμα μπορώ να στήσω το εργαστήρι μου εδώ ή εκεί, να κάνω το πείραμα σήμερα ή αύριο, να προσανατολίσω τα όργανά μου προς αυτή ή την άλλη διεύθυνση. Γνωρίζω ότι ο νόμος που θα μελετήσω (ο νόμος της βαρύτητας του Νεύτωνα για παράδειγμα) θα είναι πάντα ο ίδιος. Είναι δηλαδή ‘συμμετρικός’ σε ότι αφορά τη ‘θέση’ στο διάστημα, την ‘αρχή’ του χρόνου, την ‘διεύθυνση’ στο χώρο. Αυτό δεν είναι και τόσο παράξενο, το περίεργο είναι ότι κάθε φορά που υπάρχει κάποια συμμετρική συμπεριφορά των νόμων τότε κάποιες φυσικές ποσότητες θα παραμένουν αναλλοίωτες στο χρόνο. Αυτό ακούγεται απλό αλλά τί θα λέγατε εάν μαθαίνατε ότι η ελευθερία του να μπορώ να διαλέξω τον τόπο που θα κάνω το πείραμά μου οδηγεί στο νόμο της διατήρησης της ενέργειας ενός συστήματος? Το ότι η ελευθερία να το αρχίσω όποτε θέλω οδηγεί στο νόμο της διατήρησης της ορμής ενός συστήματος, και το ότι η ελευθερία του προσανατολισμού οδηγεί στο νόμο της διατήρησης της στροφορμής ενός συστήματος? Αυτός ο τελευταίος νόμος είναι η αιτία που μια περιστρεφόμενη σβούρα στέκεται όρθια, φαινομενικά παραβιάζοντας το νόμο της βαρύτητας!
Πάντως αυτή η σχέση ανάμεσα σε μια συμμετρική συμπεριφορά και στους νόμους διατήρησης δεν είναι πάντα εμφανής. Στην υπο-πυρηνική φυσική έχουμε διάφορους νόμους διατήρησης χωρίς όμως να είναι εμφανείς οι σχετικές συμμετρίες που συνδέονται μαζί τους, έτσι για την ώρα τις αποκαλούμε ‘κρυφές συμμετρίες’.
Η θεωρία της Μεγάλης Έκρηξης στη Κοσμολογία: Το Σύμπαν μας γεννήθηκε και τώρα επεκτείνεται. Το μόνο πιθανό είναι ότι δεν είναι στατικό, άπειρο ή αέναο.
Το Σύμπαν γεννήθηκε πριν από περίπου 13 δισεκατομμύρια χρόνια σε μια κατακλυσμική έκρηξη. Που, γιατί και πως γεννήθηκε θα το συζητήσουμε σε άλλο άρθρο.
Ο παράξενος κόσμος της Κβαντικής φυσικής με τη διπλή φύση των στοιχείων, τη πανταχού παρουσία τους, του θανάτου του ‘προκαθορισμένου’ και τη γέννηση του ‘πιθανού’, και ενός Κενού που είναι ‘γεμάτο’.
Τα ατομικά και υποατομικά σωματίδια που χτίζουν αυτόν τον κόσμο έχουν διπλή φύση. Τα ανιχνεύουμε σαν ολοκληρωμένες οντότητες, σαν καθορισμένα ‘αντικείμενα’ με ορισμένες χαρακτηριστικές ιδιότητες όπως λ.χ. μάζα ή φορτίο, αλλά όταν ταξιδεύουν ελεύθερα κυριαρχεί η πανταχού παρούσα κυματική τους φύση και κινούνται σε ένα χώρο χωρίς καθορισμένες τροχιές ή, όπως το έθεσε ο Ρίτσαρντ Φάινμαν, κινούνται πάνω σε όλες τις δυνατές τροχιές. Αυτό το κυματικό, αιθέριο κομμάτι της φύσης τους παίζει σημαντικό ρόλο στη ζωή τους γιατί αυτό καθορίζει τη πιθανότητα το σωματίδιο αυτό να ανιχνευθεί σε αυτό ή το άλλο σημείο, και αυτό είναι η ουσία της κβαντικής μηχανικής. Χωρίς αυτό δεν είναι δυνατό να κατανοήσουμε πώς γίνεται ένα ηλεκτρόνιο να περνάει ‘ταυτόχρονα’ από δύο τρύπες στον τοίχο στο δρόμο του για την οθόνη ανίχνευσης. Χωρίς αυτό δεν είναι δυνατό να καταλάβουμε πώς το φως, συμπεριφερόμενο σαν σωματίδιο, κλωτσάει ένα ατομικό ηλεκτρόνιο που βρίσκεται στο δρόμο του στο πλάι.
Η Θεωρία της Σχετικότητας όπου ο Χώρος, ο Χρόνος, η Μάζα και η Ενέργεια χάνουν την απόλυτη έννοια που έχουν στο κλασικό κόσμο και η ‘ροή’ τους μπορεί να αλλάξει. Τώρα εξαρτώνται από το σημείο αναφοράς, έτσι γίνονται ‘σχετικά’. Ταυτόχρονα η ταχύτητα του φωτός αναδεικνύεται στο νέο όριο ταχύτητας στο Σύμπαν για κάθε τι που έχει μάζα και έτσι γίνεται το μόνο σταθερό σημείο αναφοράς στον Κόσμο.
Νομίζαμε ότι ο καμβάς του χωροχρόνου όπου ξετυλίγονται τα γεγονότα της ζωής μας είναι δεδομένος και σταθερός. Νομίζαμε ότι η μάζα, η στερεότητα των αντικειμένων γύρω μας είναι κάτι στο οποίο μπορούμε να στηριχθούμε και να κτίσουμε πάνω του. Αλίμονο, ο Αϊνστάιν έστειλε όλες αυτές τις λαθεμένες ιδέες στη λήθη. Το μόνο απόλυτο και σταθερό ‘πράγμα’ στο κόσμο μας είναι το φως, τα υπόλοιπα όλα είναι ρευστά, μια εικόνα σχετικής αντίληψης.
Η ιδέα της Εντροπίας και το Τόξο του Χρόνου.
Όλες οι στοιχειώδεις φυσικές διαδικασίες είναι αντιστρέψιμες, μπορούμε να ‘παίξουμε’ μια ταινία τους ανάποδα και τίποτε να μην προδίδει την αναστροφή, όλα να φαίνονται λογικά και εύλογα.
Στη βιολογία και στη ζωή γενικά σύνθετων συστημάτων οι διαδικασίες είναι μη αντιστρέψιμες, π.χ. το σπάσιμο ενός αυγού ή ενός ποτηριού, η γήρανση κτλ. και γενικά φαίνεται ότι υπάρχει μια εγγενής τάση στο να αυξάνεται η χαοτικότητα αντί να δημιουργείται τάξη.
Αυτή η ιδιότητα των σύνθετων συστημάτων ονομάζεται εντροπία και χαρακτηρίζει ποσοτικά τη χαοτικότητα, την τυχαιότητα ενός τέτοιου συστήματος.
Οι νόμοι της φυσικής ορίζουν ότι η εντροπία μπορεί να αυξάνει ή στη καλύτερη περίπτωση να παραμένει σταθερή, κάτι που έχει συνέπειες, όπως για παράδειγμα προλέγει το θερμικό θάνατο του Σύμπαντος σε αντίθεση με την προσπάθεια της ζωής να δημιουργήσει οργανισμούς (κάτι που χαρακτηρίζεται από απίστευτη τάξη).
Η ιδέα της εντροπίας έχει εφαρμογές σε τελείως διαφορετικά επιστημονικά πεδία, από τη φυσική στοιχειωδών σωματιδίων, την κοσμολογία, ακόμη και την πληροφορική όπου η πληροφορία ισοδυναμεί με αρνητική εντροπία.
Σε κάθε περίπτωση, η εντροπία και η μη αντιστρεψιμότητα των φυσιολογικών διαδικασιών σε συνδυασμό με την περιοδική κίνηση του Ήλιου, δημιουργούν την αίσθηση ενός ‘χρονικού’ δρόμου μονής κατεύθυνσης…ή έτσι φαίνεται τουλάχιστον.
*O πειραματικός φυσικός, Σπύρος Μαργέτης, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κεντ του Οχάιο γεννήθηκε στο Μεσολόγγι, σπούδασε στην Αθήνα και «πέταξε» για την αντίπερα όχθη του Ατλαντικού, στην Αμερική και πλέον συγκαταλέγεται στους πολλούς Έλληνες επιστήμονες που διαπρέπουν στο εξωτερικό και μας κάνουν περήφανους με τα κατορθώματά τους.
Από μικρός ασχολήθηκε με τον χώρο της φυσικής και της έρευνας, και η προσήλωσή του τον οδήγησε στο κατώφλι του CERN, αργότερα έλαβε μέρος σε ένα από τα μεγαλύτερα πειράματα στον κόσμο και σήμερα είναι καθηγητής του Πανεπιστημίου Κεντ στο Οχάιο της Αμερικής όπου εκτός του ότι μεταδίδει τις γνώσεις του σε νέους φυσικούς, συνεχίζει τα αξιέπαινα πειράματά του.
Θα ήμουν περισσότερο από ευτυχής εάν οι συμπατριώτες μου μετουσίωναν την αρνητική τους στάση απέναντι στις ΑΠΕ σε επαγρύπνηση ώστε όταν αυτές οι αναπόφευκτες εγκαταστάσεις γίνουν, να τηρηθούν οι κανόνες κατασκευής τους.
Συχνά, τα παρατράγουδα συμβαίνουν κατά την υλοποίηση μιας καλής ιδέας!
Οι προτάσεις και δράσεις για τη λύση του προβλήματος
Θα ξεκινήσω με την κατάσταση έκτακτης ανάγκης για το κλίμα.
Αντιμετωπίζουμε τρεις επιταγές στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης: Πρώτον, πρέπει να επιτύχουμε παγκόσμια μείωση εκπομπών άνθρακα μέσα στις επόμενες τρεις δεκαετίες. Δεύτερον, πρέπει να ευθυγραμμίσουμε την παγκόσμια χρηματοδότηση πίσω από την Συμφωνία του Παρισιού, το προσχέδιο του κόσμου για την δράση για το κλίμα. Τρίτον, πρέπει να κάνουμε μια σημαντική πρόοδο στην προσαρμογή για την προστασία του κόσμου – και ιδιαίτερα των πιο ευάλωτων ανθρώπων και χωρών – από τις κλιματικές επιπτώσεις.
Επιτρέψτε μου να τα πάρουμε με την σειρά. Πρώτον, μείωση εκπομπών άνθρακα – καθαρές μηδενικές εκπομπές αερίων θερμοκηπίου. Τον τελευταίο καιρό έχουμε δει σημαντικές θετικές εξελίξεις. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει δεσμευτεί να γίνει η πρώτη καθαρή για το κλίμα ήπειρος έως το 2050 και αναμένω ότι θα αποφασίσει να μειώσει τις εκπομπές της τουλάχιστον έως 55% – κάτω από τα επίπεδα του 1990 – έως το 2030. Το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ιαπωνία, η Δημοκρατία της Κορέας και περισσότερες από 110 χώρες έχουν δεσμευτεί για την εκμηδένιση των εκπομπών άνθρακα έως το 2050. Η νέα κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών ανακοίνωσε ακριβώς τον ίδιο στόχο. Η Κίνα έχει δεσμευτεί να φτάσει το όριο αυτό πριν από το 2060. Αυτό σημαίνει ότι μέχρι τις αρχές του επόμενου έτους, χώρες που αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 65% των παγκόσμιων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και περισσότερο από το 70% της παγκόσμιας οικονομίας θα έχουν αναλάβει φιλόδοξες δεσμεύσεις για την εξουδετέρωση των εκπομπών άνθρακα. Πρέπει να μετατρέψουμε αυτήν την ορμή σε κίνημα.
Ο κεντρικός στόχος των Ηνωμένων Εθνών για το 2021 είναι η οικοδόμηση ενός πραγματικά παγκόσμιου συνασπισμού για την εξουδετέρωση των εκπομπών άνθρακα. Πιστεύω ακράδαντα ότι το 2021 μπορεί να είναι ένα νέο έτος άλματος – το έτος ενός κβαντικού άλματος προς την εξουδετέρωση εκπομπών άνθρακα. Κάθε χώρα, πόλη, χρηματοπιστωτικό ίδρυμα και εταιρεία θα πρέπει να υιοθετήσει σχέδια για μετάβαση σε καθαρές μηδενικές εκπομπές έως το 2050 και ενθαρρύνω τους κύριους εκπομπούς να οδηγήσουν τον δρόμο στην λήψη αποφασιστικής δράσης τώρα για να φτάσουν στον σωστό δρόμο και να επιτύχουν αυτό το όραμα, το οποίο σημαίνει μείωση των παγκόσμιων εκπομπών κατά 45% έως το 2030 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2010. Και αυτό πρέπει να είναι σαφές στις εθνικά καθορισμένες συνεισφορές.
Κάθε άτομο πρέπει επίσης να παίξει τον ρόλο του – ως καταναλωτές, ως παραγωγοί, ως επενδυτές. Η τεχνολογία είναι στο πλευρό μας. Η καλή οικονομική ανάλυση είναι σύμμαχος μας. Περισσότερες από τις μισές μονάδες άνθρακα που λειτουργούν σήμερα κοστίζουν περισσότερο από την κατασκευή νέων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας από το μηδέν. Οι επιχειρήσεις άνθρακα έχουν αποτύχει. Η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας εκτιμά ότι, παρά τις αναπόφευκτες απώλειες θέσεων εργασίας, η μετάβαση στην καθαρή ενέργεια θα έχει ως αποτέλεσμα την δημιουργία 18 εκατομμυρίων θέσεων εργασίας έως το 2030. Αλλά μια δίκαιη μετάβαση είναι απολύτως κρίσιμη. Πρέπει να αναγνωρίσουμε το ανθρώπινο κόστος της αλλαγής ενέργειας. Η κοινωνική προστασία, το προσωρινό βασικό εισόδημα, η επανεκπαίδευση και οι δεξιότητες μπορούν να υποστηρίξουν τους εργαζομένους και να διευκολύνουν τις αλλαγές που προκαλούνται από την απαλλαγή από τον άνθρακα. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι τώρα η πρώτη επιλογή όχι μόνο για το περιβάλλον, αλλά και για την οικονομία. Και πέρα από τις ανακοινώσεις, όλοι πρέπει να περάσουν ένα τεστ αξιοπιστίας.
Επιτρέψτε μου να δώσω ένα παράδειγμα, το παράδειγμα της ναυτιλίας. Εάν ο ναυτιλιακός τομέας ήταν μια χώρα, θα ήταν η έκτη μεγαλύτερη εκπομπή αερίων θερμοκηπίου στον κόσμο, μεγαλύτερη από όλη τη Νότια Αμερική. Στην Σύνοδο Κορυφής της Δράσης για το Κλίμα του περασμένου έτους, ξεκινήσαμε τον «Συνασπισμό για Μεταφορές με Μηδενική Μόλυνση» για να πιέσουμε για μηδενικές εκπομπές πλοίων βαθέων υδάτων έως το 2030. Διαφορετικά, το «καθαρό πλοίο» δεν θα πλεύσει. Το ίδιο ισχύει και για την αεροπορία.
Δεύτερον, επιτρέψτε μου τώρα να στραφώ στο βασικό ζήτημα της χρηματοδότησης. Αυτό που χρειαζόμαστε είναι όλες οι κυβερνήσεις να μεταφράσουν αυτές τις δεσμεύσεις σε πολιτικές, σχέδια και στόχους με συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα. Αυτό θα προσφέρει μια διασφάλιση και εμπιστοσύνη στις επιχειρήσεις και στον χρηματοπιστωτικό τομέα να επενδύσουν για καθαρές μηδενικές εκπομπές. Είναι καιρός: να βάλετε μια τιμή στον άνθρακα. Σταδιακή κατάργηση της χρηματοδότησης ορυκτών καυσίμων και τερματισμός των επιδοτήσεων ορυκτών καυσίμων. Να σταματήσει η κατασκευή νέων εγκαταστάσεων παραγωγής ενέργειας από άνθρακα – και να σταματήσει η χρηματοδότηση της ενέργειας από άνθρακα στο εσωτερικό και στο εξωτερικό. Μετατόπιση της φορολογικής επιβάρυνσης από εισόδημα σε άνθρακα και από φορολογούμενους σε ρυπαίνοντες. Να ενσωματώσει τον στόχο της εξουδετέρωσης του άνθρακα σε όλες τις οικονομικές, δημοσιονομικές και πολιτικές αποφάσεις. Και να καταστούν υποχρεωτικές οι γνωστοποιήσεις του χρηματοοικονομικού ρίσκου που σχετίζονται με το κλίμα.
Η χρηματοδότηση θα πρέπει να ρέει προς την πράσινη οικονομία, την ανθεκτικότητα, την προσαρμογή και τα προγράμματα μετάβασης. Πρέπει να ευθυγραμμίσουμε όλες τις δημόσιες και ιδιωτικές χρηματοοικονομικές ροές με την Συμφωνία του Παρισιού και τους Στόχους της Αειφόρου Ανάπτυξης. Τα πολυμερή, περιφερειακά και εθνικά αναπτυξιακά ιδρύματα και οι ιδιωτικές τράπεζες πρέπει όλοι να δεσμευτούν να ευθυγραμμίσουν τον δανεισμό τους με τον παγκόσμιο καθαρό μηδενικό στόχο.
Τρίτον, χρειαζόμαστε μια σημαντική πρόοδο στην προσαρμογή και στην ανθεκτικότητα. Βρισκόμαστε σε έναν αγώνα ενάντια στο χρόνο για να προσαρμοστούμε σε ένα ταχύτατα μεταβαλλόμενο κλίμα. Η προσαρμογή δεν πρέπει να είναι το ξεχασμένο στοιχείο της δράσης για το κλίμα. Μέχρι τώρα, η προσαρμογή αντιπροσωπεύει μόνο το 20% της χρηματοδότησης του κλίματος. Η Παγκόσμια Επιτροπή Προσαρμογής διαπίστωσε ότι κάθε $1 που επενδύθηκε στην προσαρμογή θα μπορούσε να αποφέρει σχεδόν $4 σε οφέλη. Έχουμε ηθική επιταγή και σαφές οικονομικό πλαίσιο για την στήριξη των αναπτυσσόμενων χωρών ώστε να προσαρμοστούν και να οικοδομήσουν την ανθεκτικότητα στις τρέχουσες και μελλοντικές κλιματικές επιπτώσεις.
Αλλά πρέπει να θυμόμαστε: δεν μπορεί να υπάρξει διαχωρισμένη δράση για το κλίμα έξω από την μεγαλύτερη πλανητική εικόνα. Όλα είναι αλληλένδετα – το παγκόσμιο κοινά αγαθά και η παγκόσμια ευημερία. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να δράσουμε ευρύτερα, πιο ολιστικά, σε πολλά μέτωπα, για να διασφαλίσουμε την υγεία του πλανήτη μας από την οποία εξαρτάται όλη η ζωή. Η φύση μας τρέφει, μας ντύνει, μας ξεδιψάει, δημιουργεί το οξυγόνο, διαμορφώνει τον πολιτισμό μας και τις πίστες μας και σφυρηλατεί την ταυτότητά μας.
Η βιοποικιλότητα δεν είναι απλώς η χαριτωμένη και χαρισματική άγρια φύση· είναι ο ζωντανός, αναπνευστικός ιστός της ζωής. Η υπεραλίευση πρέπει να σταματήσει. Η ρύπανση από χημικά και στερεά απόβλητα – ιδίως τα πλαστικά – πρέπει να μειωθεί δραστικά. Τα θαλάσσια αποθέματα πρέπει να αυξηθούν σημαντικά και οι παράκτιες περιοχές χρειάζονται μεγαλύτερη προστασία.
Έχω παρουσιάσει μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης, αλλά βλέπω επίσης ελπίδα. Βλέπω μια ιστορία προόδου που δείχνουν τι μπορεί να γίνει: από την διάσωση της στιβάδας του όζοντος, από την μείωση των ποσοστών εξαφάνισης ειδών έως την επέκταση των προστατευόμενων περιοχών. Πολλές πόλεις γίνονται πιο πράσινες. Η οικονομία ανακύκλωσης μειώνει τα απόβλητα.
Οι νοοτροπίες αλλάζουν. Όλο και περισσότεροι άνθρωποι κατανοούν την ανάγκη για τις δικές τους καθημερινές επιλογές για μείωση των ιχνών του άνθρακα και σεβασμό των πλανητικών ορίων. Και βλέπουμε εμπνευσμένα κύματα κοινωνικής κινητοποίησης από νέους. Από διαμαρτυρίες στους δρόμους έως διαδικτυακή υπεράσπιση. Από την εκπαίδευση στην τάξη μέχρι την εμπλοκή της κοινότητας.
Η πόρτα είναι ανοιχτή, οι λύσεις υπάρχουν. Τώρα είναι η ώρα να μετασχηματίσουμε την σχέση των ανθρώπων με τον φυσικό κόσμο, και μεταξύ τους. Και πρέπει να το κάνουμε μαζί. Η αλληλεγγύη είναι ανθρωπιά. Η αλληλεγγύη είναι επιβίωση. Αυτό είναι το μάθημα του 2020. Με τον κόσμο σε αδιέξοδο και αποδιοργάνωση, ας πάρουμε το μάθημα και ας αλλάξουμε πορεία για την κεντρική περίοδο που θα ακολουθήσει.
*Ο Σπύρος Μαργέτης είναι καθηγητής φυσικής στο Πανεπιστήμιο του ΚΕΝΤ των ΗΠΑ
Παρατήρησα μια γενικά αρνητική στάση για κάποιες δραστηριότητες σε σχέση με εγκατάσταση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) στη περιοχή του Μεσολογγίου. Πολλές από τις ενστάσεις αφορούν τη διαδικασία εγκατάστασης, όπως π.χ. τήρηση των κανόνων εγκατάστασης ώστε να υπάρξει η ελάχιστη παρέμβαση στον περιβάλλοντα χώρο, και την γενικότερη πολιτική «ποιος και για ποιόν»? Αυτές οι ενστάσεις είναι εύλογες. Όμως, το ύφος αυτών των αντιρρήσεων δείχνει σαφώς ένα πνεύμα αντίθεσης γενικά σε τέτοιες εγκαταστάσεις. Ένας καινούργιος εχθρός αναδύθηκε!
Τα παρακάτω αποσπάσματα είναι από μια πρόσφατη ομιλία του Γ.Γ. Αντόνιο Γκουτιέρες στο Παν/μιο της Κολούμπια, ΗΠΑ.
Το πρόβλημα
Αντιμετωπίζουμε μια καταστροφική πανδημία, νέα ύψη παγκόσμιας υπερθέρμανσης, χειρότερη οικολογική υποβάθμιση και νέα εμπόδια στο έργο μας προς τους παγκόσμιους στόχους για πιο δίκαιη, χωρίς αποκλεισμούς και βιώσιμη ανάπτυξη. Με απλά λόγια, η κατάσταση του πλανήτη είναι υπό κατάρρευση.
Η ανθρωπότητα διεξάγει πόλεμο με την φύση. Αυτό είναι αυτοκτονικό. Η φύση επιτίθεται πάντα – και το κάνει ήδη με αυξανόμενη δύναμη και οργή.
Η βιοποικιλότητα καταρρέει. Ένα εκατομμύριο είδη κινδυνεύουν να εξαφανιστούν. Τα οικοσυστήματα εξαφανίζονται μπροστά στα μάτια μας. Οι έρημοι εξαπλώνονται. Οι υγρότοποι χάνονται. Κάθε χρόνο, χάνουμε 10 εκατομμύρια εκτάρια δασών. Οι ωκεανοί υπεραλιεύονται – και πνίγονται στα πλαστικά απορρίμματα. Το διοξείδιο του άνθρακα που απορροφούν κάνει τις θάλασσες όξινες. Οι κοραλλιογενείς ύφαλοι λευκαίνουν και πεθαίνουν.
Η ατμοσφαιρική ρύπανση και η ρύπανση των υδάτων σκοτώνουν 9 εκατομμύρια ανθρώπους ετησίως – έξι φορές περισσότερο από το τρέχον ποσοστό της πανδημίας. Και με τους ανθρώπους και τα ζώα να πλησιάζουν περαιτέρω σε βιότοπους ζώων και να διαταράσσουν τους παρθένους τόπους θα μπορούσαμε να δούμε περισσότερους ιούς και άλλους παράγοντες που προκαλούν ασθένειες να μεταπηδούν από ζώα σε ανθρώπους. Ας μην ξεχνάμε ότι το 75% των νέων εμφανιζόμενων ανθρώπινων μολυσματικών ασθενειών είναι ζωονοσογόνοι.
Σήμερα, δύο νέες έγκυρες εκθέσεις από τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό και το Πρόγραμμα Περιβάλλοντος των Ηνωμένων Εθνών αναφέρουν πόσο κοντά είμαστε στην καταστροφή του κλίματος. Το 2020 κοντεύει να είναι ένα από τα τρία πιο θερμά έτη παγκοσμίως – παρόλη την δροσιστική επίδραση του φετινού Λα Νίνια. Η τελευταία δεκαετία ήταν η πιο θερμή στην ανθρώπινη ιστορία.
Η θερμότητα του ωκεανού έχει φθάσει σε επίπεδα ρεκόρ. Φέτος, περισσότερο από το 80 τοις εκατό των ωκεανών του κόσμου βίωσαν θαλάσσια θερμά κύματα. Στην Αρκτική το 2020 σημειώθηκε εξαιρετική ζέστη, με θερμοκρασίες που ξεπερνούν κατά τις 3 βαθμούς Κελσίου τον μέσο όρο – και πάνω από 5 βαθμούς στην βόρεια Σιβηρία. Ο Αρκτικός θαλάσσιος πάγος τον Οκτώβριο ήταν ο χαμηλότερος που έχει καταγραφεί ως τώρα – και τώρα το εκ νέου πάγωμα ήταν το πιο αργό που έχει καταγραφεί. Ο πάγος της Γροιλανδίας συνέχισε τη μακροπρόθεσμη πτώση του, χάνοντας κατά μέσο όρο 278 γιγατόνους ετησίως. Το μόνιμο στρώμα πάγου λιώνει και έτσι απελευθερώνει μεθάνιο, ένα ισχυρό αέριο θερμοκηπίου.
Τεράστιες πυρκαγιές, πλημμύρες, κυκλώνες και τυφώνες είναι ολοένα και πιο συνήθη φαινόμενα. Η εποχή των κυκλώνων του Βόρειου Ατλαντικού έχει δει 30 τυφώνες, υπερδιπλασιάζοντας την για πολλά χρόνια μέση τιμή και σπάζοντας το ρεκόρ για μια πλήρη εποχή. Η Κεντρική Αμερική εξακολουθεί να χτυπιέται τα τελευταία χρόνια και από τις δύο μεριές από αλλεπάλληλους τυφώνες, στην πιο έντονη περίοδο των τυφώνων. Πέρυσι, τέτοιες καταστροφές κόστισαν στον κόσμο 150 δισεκατομμύρια δολάρια.
Τα λοκντάουν εξαιτίας του COVID-19 μείωσαν προσωρινά τις εκπομπές και την ρύπανση. Ωστόσο, τα επίπεδα του διοξειδίου του άνθρακα εξακολουθούν να είναι πολύ υψηλά και αυξάνονται. Το 2019 τα επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα έφτασαν το 148% των προ-βιομηχανικών επιπέδων. Το 2020 η ανοδική τάση συνεχίστηκε παρά την πανδημία. Το μεθάνιο αυξήθηκε ακόμη περισσότερο, φθάνοντας το 260%. Το οξείδιο του αζώτου, ένα ισχυρό αέριο θερμοκηπίου αλλά και ένα αέριο που βλάπτει την στιβάδα του όζοντος, έχει αυξηθεί κατά 123%.
Εν τω μεταξύ, οι πολιτικές για το κλίμα δεν έχουν ακόμη ανταποκριθεί στην πρόκληση. Οι εκπομπές είναι 62% υψηλότερες τώρα από ό,τι όταν ξεκίνησαν οι διεθνείς διαπραγματεύσεις για το κλίμα το 1990. Κάθε δέκατο ενός βαθμού θερμοκρασίας έχει σημασία. Σήμερα, βρισκόμαστε στους 1,2 βαθμούς θερμοκρασίας και ήδη παρατηρούμε πρωτοφανείς ακραίες κλιματικές συνθήκες και αστάθεια σε κάθε περιοχή και σε κάθε ήπειρο. Προχωρούμε προς μια μεγάλη αύξηση της θερμοκρασίας από 3 έως 5 βαθμούς Κελσίου αυτόν τον αιώνα. Η επιστήμη είναι ξεκάθαρη: για να περιορίσει την άνοδο της θερμοκρασίας στους 1,5 βαθμούς Κελσίου πάνω από τα προ-βιομηχανικά επίπεδα, ο κόσμος πρέπει να μειώσει την παραγωγή ορυκτών καυσίμων κατά περίπου 6% κάθε χρόνο από τώρα έως το 2030. Αντιθέτως ο κόσμος πηγαίνει στην αντίθετη κατεύθυνση, προγραμματίζοντας ετήσια αύξηση 2%.
Η επίπτωση της επίθεσης στον πλανήτη μας, εμποδίζει τις προσπάθειές μας να εξαλείψουμε την φτώχεια και να εξαλείψουμε την επισιτιστική ανασφάλεια. Καθιστά επίσης το έργο μας για την ειρήνη ακόμη πιο δύσκολο, καθώς οι διαταραχές οδηγούν σε αστάθεια, μετακινήσεις πληθυσμών και σύγκρουση. Δεν είναι τυχαίο ότι το 70% των πιο ευάλωτων στο κλίμα χωρών είναι επίσης από τις πιο ευάλωτες πολιτικά και οικονομικά.
Δεν είναι τυχαίο ότι από τις 15 χώρες που είναι πιο ευαίσθητες σε κλιματικούς κινδύνους, οκτώ φιλοξενούν ειρηνευτική ή ειδική πολιτική αποστολή των Ηνωμένων Εθνών. Όπως πάντα, οι επιπτώσεις επηρεάζουν περισσότερο τους πιο ευάλωτους ανθρώπους του κόσμου. Όσοι έχουν συμβάλλει ελάχιστα στην δημιουργία του προβλήματος υποφέρουν περισσότερο. Ακόμη και στον ανεπτυγμένο κόσμο, οι περιθωριοποιημένοι είναι τα πρώτα θύματα καταστροφών και οι τελευταίοι που ανακάμπτουν.
Ας είμαστε σαφείς: οι ανθρώπινες δραστηριότητες βρίσκονται στην ρίζα της πορείας μας προς το χάος. Αλλά αυτό σημαίνει ότι η ανθρώπινη δράση μπορεί να βοηθήσει στην επίλυσή τους. Η ειρήνη με την φύση είναι το καθοριστικό καθήκον του 21ου αιώνα. Πρέπει να είναι η κορυφαία, η σημαντικότερη προτεραιότητα για όλους, παντού.
Σε αυτό το πλαίσιο, η ανάκαμψη από την πανδημία είναι μια ευκαιρία. Μπορούμε να δούμε ακτίνες ελπίδας με την μορφή του εμβολίου. Αλλά δεν υπάρχει εμβόλιο για τον πλανήτη. Η φύση χρειάζεται διάσωση. Ξεπερνώντας την πανδημία, μπορούμε επίσης να αποτρέψουμε την καταστροφή του κλίματος και να αποκαταστήσουμε τον πλανήτη μας. Αυτό είναι μια επική δοκιμασία για την πολιτική. Αλλά τελικώς πρόκειται για μια ηθική δοκιμασία.
Τα τρισεκατομμύρια δολάρια που απαιτούνται για την ανάρρωση από τον COVID είναι χρήματα που δανειζόμαστε από τις μελλοντικές γενιές. Και την παραμικρή δεκάρα. Δεν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτούς τους πόρους για να κλειδώσουμε τις πολιτικές που τις επιβαρύνουν με ένα τεράστιο χρέος σε έναν κατεστραμμένο πλανήτη. Ήλθε η ώρα να πατήσετε τον “πράσινο διακόπτη”. Έχουμε την ευκαιρία όχι απλώς να επαναφέρουμε την παγκόσμια οικονομία αλλά και να την μεταμορφώσουμε. Μια βιώσιμη οικονομία που θα βασίζεται σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θα δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας, καθαρότερες υποδομές και ένα ανθεκτικό μέλλον. Ένας κόσμος χωρίς αποκλεισμούς θα βοηθήσει να διασφαλιστεί ότι οι άνθρωποι μπορούν να απολαμβάνουν καλύτερη υγεία και τον πλήρη σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους και να ζουν με αξιοπρέπεια σε έναν υγιή πλανήτη.
Συνεχίζεται.
*Ο Σπύρος Μαργέτης είναι καθηγητής πυρηνικής φυσικής στο Πανεπιστήμιο ΚΕΝΤ του Οχάιο.
Στο Θέρμο βρέθηκε την περασμένη Τετάρτη, ο συμπολίτης μας καθηγητής φυσικής στο Πανεπιστήμιο ΚΕΝΤ των Η.Π.Α., Σπύρος Μαργέτης, όπου και συναντήθηκε με τον Δήμαρχο τής πόλης Σπύρο Κωνσταντάρα .
Η επίσκεψη και η συνάντηση αυτή έγινε, όπως μας είπε ο καθηγητής, προκειμένου να συζητηθούν και να προγραμματιστούν δύο εκδηλώσεις που θα γίνουν στο Δήμο Θέρμου προς τιμήν του πυρηνικού μηχανικού Λάμπρου Λόη .
Και οι δύο εκδηλώσεις προγραμματίστηκαν για το επόμενο χρόνο και θα γίνουν στο αρχοντικό που δώρισε η οικογένεια στον Δήμο με στόχο αυτό να γίνει ένας πολιτιστικός και επιστημονικός φάρος για την περιοχή.
Η μία εκδήλωση θα αφορά μια δημόσια ομιλία, μια εκλαϊκευμένη ανασκόπηση των σύγχρονων πυρηνικών ερευνών.
Η δεύτερη εκδήλωση θα έχει παιδαγωγικό χαρακτήρα και αφορά την καθιέρωση ετήσιων βραβείων «Ήθους και Αριστείας» σε μαθητές της πόλης μας με επίδοση στις θετικές επιστήμες και την λογοτεχνία.
Τα βραβεία θα αθλοθετηθούν από διαφόρους επιφανείς επιστήμονες της περιοχής και με τη συμβολική
συμμετοχή του δημάρχου.
Στην συνάντηση μετείχε και ο κ. Λάμπρος Μπίσσας, ο οποίος ως συγγενής του αείμνηστου Λάμπρου Λόη, ενώ μετά την ολοκλήρωσή της ο δήμαρχος Θέρμου, Σπύρος Κωνσταντάρας έκανε την ακόλουθη ανάρτηση στο fACEBOOK:
