Του Κώστα Σακαρέλου

 

Πρόσφατα, ο Δήμος της Ιερής Πόλης Μεσολογγίου, με ομόφωνη απόφαση του Δημοτικού του Συμβουλίου, ενέκρινε την ανέγερση Μνημείου  Πεσόντων Αμπλιανιτών της Εξόδου, στον ιστορικό Κήπο των Ηρώων. 

Αρχικά, ως ενεργός πολίτης, οφείλω να συγχαρώ δημόσια την Επιτροπή Πρωτοβουλίας για την Ανάδειξη της Ιστορίας της Άμπλιανης, για τις προσπάθειες που κάνει, προκειμένου να κρατήσει ζωντανή την ιστορική μνήμη, τιμώντας κι ευγνωμονώντας τους προγόνους της Αμπλιανίτες, οι οποίοι προσέφεραν τη ζωή τους στον αγώνα τους για την πίστη, την ελευθερία και την ανεξαρτησία της πατρίδας.

Επιτρέψτε μου, όμως, ταυτόχρονα, να καταθέσω και τον προβληματισμό μου: Ανάμεσα στους Εξοδίτες ήταν άνθρωποι από διάφορα χωριά και πόλεις της Αιτωλοακαρνανίας, αγωνιστές από πάρα πολλά χωριά και πόλεις της Ελλάδας. Αναφέρω, για παράδειγμα, πως, σύμφωνα με τα γραφόμενα των ιστορικών ερευνητών Κώστα Ζήση, Αλεξάνδρου Χουλιαρά, Δημητρίου Μαριόλη και Αθανασίου Γιαννακόπουλου, πήραν μέρος σε διάφορες μάχες που έγιναν στο Μεσολόγγι 84 αγωνιστές από το Κρίκελλο Ευρυτανίας. Ειδικότερα:

 

  • Ο Κρικελλιώτης αγωνιστής Ιωάννης Καλτσάς, στη διάρκεια της πολιορκίας, ήταν στη Φρουρά του Μεσολογγίου, υπό τις οδηγίες του Νικολού Κοντογιάννη. Τη βραδιά της Εξόδου πληγώθηκε βαριά στο στήθος και μετά από δυο μήνες πέθανε.
  • Ο Γεώργιος Κρέτσης, στη διάρκεια της πολιορκίας του Μεσολογγίου πληγώθηκε, στο δεξί πόδι, ο δε Γεώργιος Μακρής, κατά την Έξοδο, πληγώθηκε στον τράχηλο. Παρόμοια τύχη είχαν και οι συγχωριανοί τους Γεώργιος Μάνθος, Δημήτριος Μοσχούτας, Ντούμας Μαργαρίτης, Παναγιώτης Πανάκης και Χουλιαράς ή Χουλιάρας Κωνσταντίνος.
  • Ακόμα, ο Παστρωμάς ή Παστρομάς Αθανάσιος, στη διάρκεια της πολιορκίας, ήταν στη Φρουρά του Μεσολογγίου, υπό τις οδηγίες του Κίτσου Τζαβέλα. Κατά την έξοδο πληγώθηκε στον τράχηλο και μόλις που γλίτωσε τον θάνατο.
  • Ο Γεώργιος Πέτρου πολέμησε στο Κεφαλόβρυσο Ανατολικού και συμμετείχε στην πολιορκία του Μεσολογγίου.
  • Οι Γεώργιος Πλούμπης και Ιωάννης Σπάθας ή Σπαθάς, στη διάρκεια της πολιορκίας, ήταν στη Φρουρά του Μεσολογγίου με τον Κίτσο Τζαβέλα και αγωνίστηκαν μέχρι την Έξοδο.
  • Ο Αθανάσιος Τρούζος του Γεωργίου, τη βραδιά της Εξόδου, αιχμαλωτίστηκε, μαζί με την αδελφή του Τασία, και, έκτοτε, χάθηκαν τα ίχνη τους.
  • Ο Δημήτριος Τρούζος του Γεωργίου έπεσε μαχόμενος κατά την Έξοδο.

 

  • Ο Γεώργιος Τρούζος ήταν στην πρώτη πολιορκία του Μεσολογγίου, υπό τις οδηγίες του Γεωργίου Καραϊσκάκη. Στη διάρκεια της δεύτερης πολιορκίας, ανήκε στη δύναμη της Φρουράς, υπό τις οδηγίες του Κίτσου Τζαβέλα, μέχρι την Έξοδο. Μετά την Έξοδο, ακολούθησε τον Γεώργιο Καραϊσκάκη και πολέμησε στην Αράχωβα, στον Πειραιά και στην Αθήνα.
  • Τέλος, Ο Νικόλαος Φαρασλής του Κων/νου, επικεφαλής 50 στρατιωτών, μαζί με τα αδέλφια του, πολέμησε σ’ όλες τις μάχες και στην πολιορκία του Μεσολογγίου, όπου έπεσε μαχόμενος απ’ έξω, υπό τις διαταγές του Γεωργίου Καραϊσκάκη.

Επιλέγοντας, ενδεικτικά, από την Ονομαστική Κατάσταση των Γαλατιανών, που αγωνίστηκαν για τη λευτεριά και την ανεξαρτησία της πατρίδας, η οποία στηρίζεται – ως επί το πλείστον – στα γραφόμενα των ιστορικών ερευνητών Νικολάου Κολόμβα, Γεωργίου Τσατσάνη, Κώστα Πετρονικολού και Δημητρίου Αλεξανδρή, σημειώνω πως:

  • Ο Αθανάσιος Αλεξόπουλος, ως μπουλουξής, πολέμησε γενναία, υπό τις οδηγίες του Δημητρίου Μακρή, σε διάφορες μάχες, όπως στο Βραχώρι, στο Ζαπάντι, στο Κομπότι, στο Πέτα, στο Κρυονέρι, στο Κεφαλόβρυσο Ανατολικού και στις τρεις πολιορκίες του Μεσολογγίου. Ο ίδιος έπεσε μαχόμενος κατά την Έξοδο της Φρουράς. Μάλιστα, τη βραδιά της Εξόδου χάθηκαν και όλα τα μέλη της οικογένειάς του, καθώς και ο αδερφός του Γεώργιος Αλεξόπουλος.
  • Ο Γεώργιος Βαλανδρέας ή Βαλαντώνης έλαβε μέρος, υπό τις οδηγίες του Δημητρίου Μακρή, στις πολιορκίες του Βραχωρίου, του Ζαπαντιού και του Μεσολογγίου. Κατά την Έξοδο, ο ίδιος διασώθηκε, όμως όλη η οικογένειά του, αποτελούμενη από εννέα άτομα, των οποίων τα ονόματα δεν γνωρίζουμε, χάθηκε, εκτός από τη μητέρα του, η οποία αιχμαλωτίστηκε και απελευθερώθηκε ύστερα από πολλά χρόνια.
  • Ο Βαλανδρέας ή Βαλαντώνης (αγνώστου ονόματος), υπό τις οδηγίες του Δημητρίου Μακρή, παραβρέθηκε στις πολιορκίες του Βραχωρίου, του Ζαπαντιού και του Μεσολογγίου και έπεσε, ηρωικά μαχόμενος, κατά την Έξοδο της Φρουράς.
  • Τέσσερις γιοι του Γεωργίου Βαλανδρέα ή Βαλαντώνη, αγνώστων ονομάτων, κάτω από τις οδηγίες του Δημητρίου Μακρή, πολέμησαν στις πολιορκίες του Βραχωρίου, του Ζαπαντιού και του Μεσολογγίου κι έπεσαν, ηρωικά μαχόμενοι, κατά την Έξοδο της Φρουράς.
  • Ο Μακρυκώστας ή Κλαμπανιστής Αθανάσιος έπεσε μαχόμενος κατά την Έξοδο, ενώ ο Μακρυκώστας ή Κλαμπανιστής Κώστας, ως μπουλουκτσής, επικεφαλής 15 – 20 στρατιωτών, προσέφερε τις υπηρεσίες του στον Ιερό Αγώνα του 1821, υπό τις οδηγίες του Δημητρίου Μακρή. Συμμετείχε σε διάφορες μάχες, όπως στο Βραχώρι, στο Ζαπάντι, στο Πέτα, στην Πλάκα, στη Βόνιτσα, στο Κεφαλόβρυσο, στο Λεσίνι, στο Αιτωλικό, στη Ναύπακτο, στον Πλάτανο κ.α.. Επιπλέον, συμμετείχε στις τρεις πολιορκίες του Μεσολογγίου. Τη νύχτα της δραματικής και πολυδάκρυτης Εξόδου, ο ίδιος διασώθηκε πλην όμως η σύζυγός του, ο γιος και η κόρη του αιχμαλωτίστηκαν κι ως το 1846 ήταν παντελώς άγνωστη η τύχη τους. Στον φάκελό του υπάρχει η πληροφορία ότι πολλοί συγγενείς σκοτώθηκαν κατά την Έξοδο. Δεν αναφέρονται όμως τα ονόματά τους.
  • Τρεις θυγατέρες του Μακρυκώστα ή Κλαμπανιστή Νικολάου αιχμαλωτίστηκαν κατά την Έξοδο της Φρουράς. Αργότερα, απελευθερώθηκαν. Συνυπέγραψαν από το Ναύπλιο τις από 22 Ιουλίου 1827 και 4 Μαρτίου 1828 αναφορές, ζητώντας “τα προς ζωοτροφίαν” τους.
  • Κατά την Έξοδο της Φρουράς έπεσε και ο Μαλακάσας Αθανάσιος, ο οποίος, για τις πράξεις του, στις 3/5/1839, τιμήθηκε με το Σιδηρούν Αριστείον Ανδρείας.
  • Τέλος, η Πανώρια Μαλακασοπούλα και η ανήλικη κόρη της, αιχμαλωτίστηκαν κατά την Έξοδο της Φρουράς και μεταφέρθηκαν στην Αλεξάνδρεια, απ’ όπου τον Ιούνιο του 1830 απελευθερώθηκαν και έφτασαν στο Ναύπλιο.

Μετά από όλα αυτά, ανακύπτουν, εύλογα θαρρώ, τα εξής ερωτήματα: Τι θα γίνει αν οι απόγονοι όλων των αγωνιστών καταθέσουν αίτημα δημιουργίας Μνημείου μέσα στον Κήπο των Ηρώων;

Θα ικανοποιηθεί το αίτημά τους; Και αν η απάντηση είναι θετική, πόσο φρόνιμη και υλοποιήσιμη θα είναι, σε συνδυασμό με την απαιτούμενη έκταση και την αισθητική του χώρου;

Μήπως δεν πρέπει να υλοποιηθεί άμεσα η απόφαση; Μήπως πρέπει να αναζητήσουμε και να βρούμε την πλέον ενδεδειγμένη λύση;