Η 12η Φεβρουαρίου είναι αφιερωμένη σε μία από τις χειρότερες μορφές παιδικής κακοποίησης. Γιορτάζεται κάθε χρόνο με σκοπό να θυμήσει και να ευαισθητοποιήσει τους πολίτες του κόσμου για τα παιδιά που στρατεύονται παρά τη θέλησή τους σε πολέμους και ένοπλες συγκρούσεις.

Η Ημέρα της Ερυθράς Χειρός καθιερώθηκε στις 12 Φεβρουαρίου 2002, όταν τέθηκε σε ισχύ η Συνθήκη του ΟΗΕ για τα δικαιώματα των Παιδιών στις Ένοπλες Συγκρούσεις. Η Ελλάδα επικύρωσε τη συνθήκη στις 22 Οκτωβρίου 2003.

Σήμα της Ημέρας είναι μια κόκκινη παλάμη, (από το κόκκινο χέρι που είναι βουτηγμένο στο αίμα αλλά και από το κόκκινο χρώμα του «απαγορεύεται») η οποία περικλείει το περίγραμμα ενός λευκού παιδιού – στρατιώτη, ενώ το κεντρικό σύνθημα είναι: «Δείξε ένα κόκκινο χέρι», με άλλα λόγια, «βάλε ένα τέλος».

Αριθμοί που τρομάζουν

Σύμφωνα με την Unicef, μόνο μέσα στην τελευταία δεκαετία, περισσότερα από 2 εκατομμύρια παιδιά πέθαναν εξ αιτίας των πολέμων και σχεδόν 15 εκατομμύρια εκτοπίσθηκαν ή έγιναν πρόσφυγες από τις διάφορες συρράξεις. Από το 2001, το γραφείο του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ δημοσιεύει κάθε χρόνο μια έκθεση για  τα παιδιά που αναγκάζονται να κουβαλήσουν όπλο και να λάβουν μέρος σε ένοπλες συρράξεις. Σύμφωνα με τον Οργανισμό, υπάρχουν τουλάχιστον 250.000 παιδιά σε όλο τον κόσμο που έχουν στρατολογηθεί, ουσιαστικά δια της βίας, από ένοπλες ομάδες, δυνάμεις ανταρτών ή ακόμα και τακτικούς στρατούς για να συμμετάσχουν σε ενεργό στρατιωτική δράση. Ο αριθμός των παιδιών-στρατιωτών έφτανε τις 300.000 πριν πέντε χρόνια, το ένα τρίτο των οποίων είναι κορίτσια, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΗΕ, αλλά είναι ακόμα εντελώς άγνωστος ο αριθμός των παιδιών που σκοτώνονται στο πεδίο της μάχης.

 

Στο πεδίο της μάχης

Συγκριτικά με τους ενήλικες στρατιώτες, τα παιδιά “κοστίζουν” πιο λίγο, δεδομένου ότι τρώνε λιγότερο και είναι πιο εύκολα στο χειρισμό. Τα παιδιά δουλεύουν ως σκλάβοι, που μεταφέρουν προμήθειες του στρατού ή εργάζονται για την κατασκευή έργων υποδομής. Μάχονται για όποια πλευρά “προλάβει” να τα στρατολογήσει, πάντα υπό την απειλή του θανάτου. Στο πεδίο της μάχης, τα παιδιά που είναι μικρότερα σε ηλικία, τοποθετούνται πιο κοντά στον εχθρό, ενώ πρέπει να δείχνουν ατρόμητα. Σε πολλές περιπτώσεις χρησιμοποιούνται συνειδητά ως ασπίδα. Κάποια από αυτά στρατεύονται, υπό την επήρεια ναρκωτικών, ώστε να έχουν περισσότερο θάρρος. Πολλά από αυτά, έχουν δει τους γονείς τους να σφαγιάζονται μπροστά στα μάτια τους ή να οδηγούνται σε ειδικά στρατόπεδα.

Σουδάν, Τανζανία, Τσαντ, Μιανμάρ, Κονγκό, Ρουάντα, Ουγκάντα, Σουδάν, Ακτή Ελεφαντοστού,  Φιλιππίνες, Μυανμάρ (Βιρμανία) και Κολομβία είναι μόνο λίγες από τις χώρες όπου τα παιδιά επιστρατεύονται και παίρνουν μέρος σε εμφυλίους πολέμους παρά τη θέλησή τους.

Τραυματικά γεγονότα

Τα ψυχολογικά τραύματα δεν είναι δυστυχώς τα μόνα σημάδια που αφήνει πίσω της μια τέτοια στρατολόγηση των παιδιών. Μετά το τέλος μιας σύρραξης, η αποστρατεία, ο αφοπλισμός και η κοινωνική επανένταξη δεν είναι ποτέ απλές υποθέσεις. Πολλά παιδιά δεν επιθυμούν να επιστρέψουν στην οικογένειά τους, επιλέγοντας οικειοθελώς να γίνουν στρατιώτες, θεωρώντας πως κι αυτό ένα επάγγελμα είναι. Σύμφωνα με έρευνα Γερμανών επιστημόνων, πολλά παιδιά που βρίσκονται σε κέντρα αποκατάστασης ζουν και ξαναζούν το ίδιο τραυματικό γεγονός με συμπτώματα οξυθυμίας, εξάρσεων θυμού, δυσκολιών στον ύπνο, δεν μπορούν να συγκεντρωθούν και είναι σε συνεχή επαγρύπνηση. Έχουν ψυχική διαταραχή και ψυχικές αρρώστιες. Αρνούνται να δεχτούν τη συμφιλίωση με τον εχθρό και το παρελθόν. Θεωρούν την εκδίκηση ως τον μόνο τρόπο να ξεπεράσουν την μετατραυματική περίοδο. Δεν αποδέχονται μια σταθερή και μακρόχρονη ειρήνη. “Όταν μεγαλώσω, θα οργανώσω μια συμμορία και θα πάρω εκδίκηση για λογαριασμό του πατέρα μου”, αναφέρει στο BBC, ο δωδεκάχρονος Asif από το Αφγανιστάν.

Ο «Συνασπισμός για τη μη χρησιμοποίηση Παιδιών ως Στρατιωτών»

Διάφορες οργανώσεις σε όλο τον κόσμο, παλεύουν για αυτά τα παιδιά και αναλαμβάνουν τη φροντίδα όσων καταφέρουν να διαφύγουν από τα στρατόπεδα.

Ο «Συνασπισμός για τη μη χρησιμοποίηση Παιδιών ως Στρατιωτών», που εδρεύει στο Λονδίνο και έχει την πρωτοβουλία των εκδηλώσεων, περιλαμβάνει στους κόλπους του οργανώσεις, όπως η Διεθνής Αμνηστία και το Παρατηρητήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (Human Right Watch) και συνεργάζεται με τη UNICEF, τον Διεθνή Ερυθρό Σταυρό και τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας.

Σήμερα, σε διάφορα σημεία της γης, πρόκειται να πραγματοποιηθούν εκδηλώσεις, ενάντια στην τακτική που αντικαθιστά την παιδική αθωότητα με τα πιο βίαια ένστικτα. Μία συγκέντρωση διαμαρτυρίας που δεν θα έπρεπε να γίνεται μόνο μία φορά τον χρόνο.

Ιάκωβος Παλαιολόγος