Ο πανηγυρικός του δημάρχου Μεσολογγίου Κ. Λύρου για την 195η επέτειο της Εξόδου

Ομιλία του Δημάρχου Ι.Π. Μεσολογγίου Κώστα Λύρου το Σάββατο του Λαζάρου 24 Απριλίου στον Κήπο των Ηρώων

« 195 χρόνια μετά την φοβερή εκείνη νύχτα, τι θα μπορούσε να πει κανείς για τους Εξοδίτες;

Mε ποιές εμπειρίες εμείς, σε μια εποχή τόσο διαφορετική, θα μπορούσαμε να βιώσουμε, σε ένα είδος «μετακένωσης», να «μεταλάβουμε» θα λέγαμε, κάτι έστω ελάχιστο, από τα όσα έπραξαν οι ήρωες της Νύχτας εκείνης;

Δύσκολο πολύ το εγχείρημα, το προσπάθησαν πολύ νωρίτερα άνθρωποι μεγαλύτεροι από εμάς, άνθρωποι κοντινότεροι σε εκείνους.

Ο Σολωμός για παράδειγμα. Πάσχιζε για χρόνια πολλά, γράφοντας και ξαναγράφοντας και ξανασχεδιάζοντας τους «Ελεύθερους Πολιορκημένους», ώστε να προσεγγίσει τους «Μεγάλους», όπως τους έλεγε.

Ας εγκαταλείψουμε, λοιπόν, την προσπάθεια να πούμε κάτι νέο, κάτι που δεν έχει ειπωθεί και ας περιοριστούμε στο δικό μας αυτονόητο χρέος:

Την έκφραση του οφειλόμενου Σεβασμού για το Μεγαλείο, στο οποίο εμείς δεν θα φτάσουμε ποτέ.

Ο Σεβασμός όμως, συνεπάγεται μια σειρά υποχρεώσεων:

Την Γνώση, την Κατανόηση, την Υπόσχεση.

Γνώση. Τι οφείλουμε εμείς, να γνωρίζουμε;

Πρωτίστως, ποιοί ήταν οι Μεσολογγίτες. Διότι δεν ήταν κάποιοι απλοί, συνηθισμένοι άνθρωποι, οι οποίοι, ως δια μαγείας μεταμορφώθηκαν σε ήρωες. Ήταν ήδη σπουδαίοι, ξεχωριστοί. Ο αείμνηστος Χρήστος Ευαγγελάτος γράφει στην «Ιστορία του Μεσολογγίου» ότι γύρω στα 1735, την στιγμή που η ναυτική δύναμη της Βενετίας ήταν σε πλήρη ακμή, το μεσολογγίτικο ναυτικό κατόρθωσε να την υπερφαλαγγίσει σε τέτοιο βαθμό, που το ενετικό κράτος ανησύχησε. Το γεγονός αυτό, «πιστοποιεί σπάνιον δυναμισμόν, ευφυϊαν, επιχειρηματικότητα και ικανότητα εις ναυτικήν τέχνην».

Και πόλη των γραμμάτων ήταν βέβαια το Μεσολόγγι. Η Παλαμαϊκή σχολή πού ιδρύθηκε το 1760 είχε αποκτήσει μεγάλη φήμη.

Είχε ονομαστεί «Μεσολογγίτις Ακαδημία». Ο ιδρυτής της Παναγιώτης Παλαμάς είχε φθάσει να έχει 300 σπουδαστές από όλη την Ελλάδα. Τέτοιοι άνθρωποι, λοιπόν, ήταν οι Μεσολογγίτες και τέτοια πόλη είχαν.

Κατανόηση. Τι οφείλουμε να κατανοήσουμε;

Τους λόγους που οδήγησαν τους ήρωες του Μεσολογγίου στην Θυσία. Οι ποικίλοι αναθεωρητισμοί των μεταγενέστερων θα μπορούσαν να τους συσκοτίσουν. Δεν ερμηνεύονται εύκολα τέτοιες πράξεις με τον φτωχό, αν και περισπούδαστο ορθολογισμό. Ας ακούσουμε πάλι το Σολωμό: «Σκέψου βαθιά και σταθερά μια φορά για πάντα την φύση της ιδέας το ουσιαστικότερο και υψηλότερο περιεχόμενο της αληθινής ανθρώπινης φύσης. H πατρίδα και η Πίστις».

Η Πατρίδα και η Πίστις. Για τις ι δ έ ε ς πεθαίνουν, λοιπόν, οι άνθρωποι, Κύριες και Κύριοι.

Για την ιδέα της Πατρίδας οι ήρωες αυτοί έφτασαν σε τέτοιο σημείο, ανδρείας. Μόνο που στο Μεσολόγγι το ίδιο γενναίες ήταν και οι γυναίκες. Που στήριζαν η μία την άλλη, για να μην λιγοψυχίσουν βλέποντας τα παιδιά τους να πεθαίνουν από την πείνα. Που τις παρακολουθούσαν οι αγωνιστές και έπαιρναν κι αυτοί δύναμη από την μεγαλοψυχία τους. Που καίνε τα κρεβάτια τους πριν εγκαταλείψουν την πόλη, για να μην τα ατιμάσουν. Και η Πίστη στον Θεό, βεβαίως. «Εν ονόματι της Αγίας Τριάδας» ξεκινά η απόφαση της Εξόδου. «Μνήσθητη μου, Κύριε» αναφωνεί ο Καψάλης, πριν ακουμπήσει τον αναμμένο δαυλό στα βαρέλια της πυρίτιδας !

Μόνον τέτοιες υψηλές ιδέες μπορούν να θέσουν τον άνθρωπο έξω και πάνω απο το ταπεινό σαρκίο του, να τον οδηγήσουν στην ένωση με τον συνάνθρωπο, στην Ανάσταση δια του θανάτου.

Και να τονίσουμε και τούτο: Τα παραπάνω δεν ήταν απόφαση απεγνωσμένων, που δεν είχαν εναλλακτική λύση, παρά τον θάνατο. Ήταν ΕΠΙΛΟΓΗ . Είχαν δοθεί πολλές ευκαιρίες στους Μεσολογγίτες να συνθηκολογήσουν. Τις απέρριψαν όλες. «Φως που πατεί χαρούμενο τον Άδη και τον χάρο».

Και εδώ φτάνουμε στην δική μας γενιά.

Ο οφειλόμενος σεβασμός δεν μπορεί παρά να απαιτεί και ορισμένες υποσχέσεις:

Ότι δεν θα ξεχάσουμε, βεβαίως

Αλλά και ότι δεν θα επιδιώξουμε να προσοικειωθούμε αυτό που δεν μας ανήκει.

Όχι, δεν δικαιούμαστε να λέμε «εμείς οι Μεσολογγίτες κάναμε μια έξοδο μοναδική στην ιστορία».

Δεν την κάναμε εμείς, οι σημερινοί. Την έκαναν Εκείνοι. Και αν θελήσουμε να τους μοιάσουμε, πρέπει να ξεκινήσουμε από την σεμνότητα. Από την αυτογνωσία. Από την αναζήτηση των ιδεών που πρέπει να υπηρετήσουμε σήμερα.

Και να η πιο σημαντική υπόσχεση, ίσως που έχουμε να δώσουμε σε εκείνους: Να είμαστε ανοιχτοί στον κόσμο. Οι Μεσολογγίτες βρέθηκαν στην πρωτοπορία της Ευρώπης. Συμπύκνωσαν τα ιδανικά : Ελευθερία και Έθνος. Και γι’ αυτό ενέπνευσαν, στάθηκαν οδηγοί, ξύπνησαν συνειδήσεις, άλλαξαν την ιστορία. Αλλά αυτά τα έκαναν αδελφωμένοι με τους Φιλέλληνες. Δεν είπαν «οι ξένοι». Αγωνίσθηκαν μαζί, ενσαρκώνοντας για πρώτη φορά – εδώ στο Μεσολόγγι, στο Αλωνάκι – το όραμα μιας Ευρώπης με ενότητα και ομοψυχία.