Γράφουν οι Γρηγόρης Τσίγκας*

και Σταυρούλα-Μαρία Χριστακοπούλου*

 

Είναι ευρέως γνωστό, ότι το stress ευθύνεται σε σημαντικό βαθμό, για πολλές καρδιακές παθήσεις. Συναισθηματικό, οικονομικό, εργασιακό, stress αλλά και ένας έντονος φόβος μπορούν σε χρόνια βάση, αλλά και οξέος, όπως σε μια πολύ στρεσογόνα κατάσταση να προκαλέσουν βομβαρδισμό ερεθισμάτων στην καρδιά και τελικά ο ασθενής να «σκάσει» από την στενοχώρια του. Ένας από τους πιο δραματικούς τρόπους με τους οποίους το στρες  μπορεί να επηρεάσει την καρδιά μας είναι να μας προκαλέσει ένα είδος μυοκαρδιοπάθεια, γνωστή και ως μυοκαρδιοπάθεια Takotsubo. Η μυοκαριοπάθεια λόγω στρες (ονομάζεται και «Σύνδρομο της Ραγισμένης Καρδιάς») είναι μια κατάσταση που εκδηλώνεται σε περιπτώσεις ακραίου συναισθηματικού ή οργανικού στρες, και η οποία οδηγεί σε ραγδαία, αλλά ευτυχώς συχνά, προσωρινή καρδιακή δυσλειτουργία.

Η πρώτη αναφορά της νόσου έγινε το 1990 στην Ιαπωνία, με τον όρο «takotsubo» να σημαίνει «δοχείο για τα χταπόδια». Καθώς η αριστερή κοιλία (η μεγαλύτερη από τις τέσσερις κοιλότητες της καρδιάς) αναδιαμορφώνεται, αναπτύσσει ένα στενό αυχένα και μια πλατιά στρογγυλή βάση, θυμίζοντας έτσι το κεραμικό δοχείο που χρησιμοποιείται παραδοσιακά στην Ιαπωνία για το ψάρεμα του χταποδιού!

Τα κύρια συμπτώματα είναι κατά πολύ όμοια με αυτά ενός εμφράγματος, με δυνατό πόνο στο στήθος και μπορεί να συνοδεύεται από δύσπνοια, εφίδρωση,  απώλεια συνείδησης, αλλά και αίσθημα παλμών, ναυτία και έμετο. Το κυριότερο σύμπτωμα όμως, όπως ακριβώς και στο έμφραγμα, είναι ο πόνος. Αν και ο πόνος αυτός ξεκινά από το θώρακα, δεν αποκλείεται να αντανακλά στους ώμους, τα χέρια ή την κάτω γνάθο θυμίζοντας πίεση, πλάκωμα ή σφίξιμο.

Μπορεί τα συμπτώματα, αλλά και τα ευρήματα του καρδιογραφήματος να ταιριάζουν με την εικόνα του εμφράγματος, η στεφανιογραφία όμως είναι αυτή που θα καθορίσει την τελική διάγνωση. Πρόκειται για μια εξέταση-ρουτίνα της καρδιολογίας που ελέγχει αν και κατά πόσον οι στεφανιαίες αρτηρίες, τα αγγεία δηλαδή που δίνουν αίμα και οξυγόνο στην καρδιά, παρουσιάζουν στενώσεις. Στη μυοκαρδιοπάθεια λόγω Στρες τα στεφανιαία αγγεία παραμένουν ανοικτά, σε αντίθεση με το Έμφραγμα ( ἐν + φράσσω ) όπου τα αγγεία διαγιγνώσκονται πλήρως ή μερικώς αποφραγμένα. Ποιος είναι λοιπόν ο μηχανισμός που προκαλεί την καρδιακή βλάβη ;

Το έντονο και αιφνίδιο στρες απελευθερώνει στην κυκλοφορία του αίματος σχετικά ανεξέλεγκτα ορμόνες που είναι υπεύθυνες για τη ρύθμισή του, δηλαδή την αδρεναλίνη και τη νοραδρεναλίνη (μαζί ονομάζονται κατεχολαμίνες). Έχει βρεθεί ότι σε ασθενείς με Takotsubo οι ορμόνες αυτές αυξάνονται έως και 34 φορές πάνω από τα φυσιολογικά επίπεδα, με αποτέλεσμα να δρουν τοξικά για τα καρδιακά κύτταρα. Με τον «βομβαρδισμό» της καρδιάς από κατεχολαμίνες, η αριστερή κοιλία δυσλειτουργεί, αδυνατεί να προωθήσει σωστά το αίμα στα ζωτικά όργανα.

Αν και τα αίτια της νόσου δεν είναι απολύτως ξεκάθαρα, γνωρίζουμε ότι πάνω από το 75% των ασθενών που διαγιγνώσκονται με Takotsubo έχουν προσφάτως βιώσει έντονο ψυχολογικό ή σωματικό στρες. Παραδείγματα τέτοιου στρες είναι ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου ή κατοικιδίου, η διάγνωση ενός απειλητικού νοσήματος, μια φυσική καταστροφή όπως ο σεισμός ή ένα επεισόδιο ενδοοικογενειακής βίας. Αντιστοίχως, στα γεγονότα που πυροδοτούν το οργανικό στρες μπορεί να περιλαμβάνονται ένα «βαρύ» χειρουργείο, ή σοβαρή λοίμωξη με άμεση βλάβη στην καρδιά (λχ από κορωνοϊό), αλλά και μια ασθματική ή επιληπτική κρίση.

Φυσικά, ποιος θα μπορούσε να αμφισβητήσει ότι, με το ξέσπασμα της πανδημίας του κορωνοϊού, ένα και πλέον χρόνο πριν, η ζωή όλων μας έχει αλλάξει δραματικά ; Η COVID-19 είναι μια θανατηφόρα νόσος που φαίνεται να πλήττει αδιακρίτως όλες τις ηλικιακές ομάδες και η οποία έχει στοιχίσει στη χώρα μας πάνω από 9.000 ανθρώπινες απώλειες.

Ήδη από την έναρξη της πανδημίας διαπιστώθηκε ότι οι ασθενείς με καρδιακές επιπλοκές είχαν τον υψηλότερο κίνδυνο διασωλήνωσης αλλά και θανάτου μεταξύ όλων όσων εμφάνισαν λοίμωξη από κορωνοϊό. Παράλληλα, έρευνες από όλο τον κόσμο έχουν αποδείξει ότι η μυοκαρδιοπάθεια λόγω stress εμφανίζεται ολοένα και περισσότερο σε ασθενείς με COVID-19 και ευθύνεται, μεταξύ και άλλων, για την επιδείνωση της κλινικής εικόνας τους.

Αλλά εκτός από την άμεση, υπάρχει και η έμμεση επίδραση των συνθηκών διαβίωσης με γενικευμένο και πολλές φορές αδιευκρίνιστο στρες, την εποχή της COVID-19 οπότε και σύμφωνα με την διεθνή βιβλιογραφία, έχει διαπιστωθεί αύξηση του ποσοστού των ασθενών με μυοκαρδιοπάθεια Takotsubo στη διάρκεια της πανδημίας κατά 8 φορές.

Η πανδημία Covid-19 έχει προκαλέσει πολλαπλά επίπεδα στρες στις ζωές και την καθημερινότητα των ανθρώπων σε όλον τον κόσμο. Οι άνθρωποι δεν ανησυχούν μόνο για την υγεία τους, αλλά, επίσης, έχουν έντονους οικονομικούς και συναισθηματικούς προβληματισμούς και καθώς οι κανόνες υγιεινής το επέβαλλαν αυξήθηκαν οι επιπτώσεις της μοναξιάς και την απομόνωσης.

 

Συμπέρασμα

Το στρες και το άγχος, οξύ και χρόνιο, μπορεί να καταπονήσει τον οργανισμό και να αποτελέσει έναν σημαντικό εχθρό για την υγεία μας, με άμεσα και έμμεσα αποτελέσματα. Οι ειδικοί ψυχικής υγείας και οι κλινικοί ιατροί θα μας βοηθήσουν να καταπολεμήσουμε ό,τι μας κρατά μακριά από μια ζωή ποιοτική και δραστήρια. Η πανδημία που μας έφερε αντιμέτωπους με τον κίνδυνο, το φόβο και την ανασφάλεια, ας είναι η αφορμή για να φροντίσουμε περισσότερο τον εαυτό μας. Η υγεία, η ευεξία και η ψυχική ισορροπία είναι ανάγκη και όχι πολυτέλεια!


Επιμέλεια /συγγραφή :

Γρηγόριος Τσίγκας -Επεμβατικός Καρδιολόγος, Επίκουρος Καθηγητής Πανεπιστημίου Πατρών, Π.Γ.Ν. Πατρών ,

Σταυρούλα-Μαρία Χριστακοπούλου τελειόφοιτη Ιατρικής σχολής Πανεπιστημίου Πατρών

Ο Γρηγόριος Τσίγκας είναι Επεμβατικός Καρδιολόγος, Επίκουρος Καθηγητής Πανεπιστημίου Πατρών, Π.Γ.Ν. Πατρών .Δέχεται ασθενείς κάθε Δευτέρα στο καρδιολογικό του ιατρείο Μαιζώνος 48 , Πάτρα, κατόπιν ραντεβού στο τηλέφωνο 2610222095.